Zaanstreek

Afgelopen woensdagavond in de Bieb in Zaandam. De techniek van Zaanradio staat opgesteld, zachte groene zitbanken staan in een gezellige kleine kring. Raadsleden in diverse tinten zomerbruin begroeten elkaar en de koffie gaat rond. Ook de directeur van Fluxus, is aanwezig net als enkele strijdbare dames en heren uit de wereld van de muziekverenigingen. Verbaasde boekenklanten luisteren een tijdje toe. Waar gaat dit over? Onder andere over het voortbestaan van hun Bieb, maar dat wordt die avond niet erg duidelijk.

Door Carla Schuddeboom, steunfractielid

In de de zomervakantie heeft wethouder Leny Vissers van cultuur (ZOG) een notitie geopenbaard onder de naam “ontwerp toekomstagenda cultuur”. Op 17 juli konden de mensen die geen vakantie hadden dat lezen in het Zaanstad Journaal en ze konden tot 28 augustus laten weten wat ze ervan vonden… Het werd toen net een beetje mooi weer in Nederland. Geen wonder dat het oorverdovend stil bleef. Na protesten van de SP-fractie werd er nog een weekje vastgeplakt aan de inspraaktermijn. Hoeveel mensen dat op tijd hebben gezien?

Hoe dan ook, nu het politieke jaar is begonnen begint ongeloof bij mensen plaats te maken zorg, boosheid en ronduit verdriet. Het begint door te dringen dat Zaandam straks misschien wel een mooi cultuurhuis heeft, maar dat er van de cultuur, vooral in de rest van de gemeente, weinig over gaat blijven. Vooral de Bieb, de muziek, de amateurkunsten, de Zaanse molens en het filmmuseum De Fabriek zijn de klos. Negen muziekverenigingen hebben dat al luid en duidelijk laten horen in het gemeentehuis door daar samen het stuk Sky Fall (van de laatste James Bondfilm) uit te voeren. Gedragen muziek die voor hen moest uitdrukken dat de voorgestelde bezuinigingen uit de lucht kwamen vallen. Of zoals een moeder uit het publiek tegen me zei: “Ik ben verdrietig. Ik heb hier drie kinderen opzitten. Ik zou niet weten hoe ik ze dit anders had kunnen aanbieden”. Ook gaan er allerlei petities, manifesten en brieven rond. Dames die zich normaal gesproken liever met tuinieren en yoga bezig houden halen nu handtekeningenop voor de Bieb.

Terug naar woensdagavond. Van de urgentie van het probleem was bij de raadsleden nog niet veel te merken. Er werd veel gepraat over de muziek, omdat De Fabriek, vereniging De Zaanshee Molen en de Bieb zelf niet op korte termijn een gesprekspartner konden leveren. Dat was jammer, want daardoor bleven foute stellingen onweersproken. Bijvoorbeeld: 'liever een paar grote Biebvestigingen dan veel kleine dependances.'  Nou, dat is echt de discussie niet. Zoals de directeur van de Bieb op haar eigen blog schrijft: de gemeente heeft de cijfers niet op orde; als deze bezuinigingen doorgaan dan blijft er nog maar één vestiging open. Lees: dan gaat Krommenie dus ook dicht en als er dan volgend jaar weer bezuinigingen worden gestapeld bovenop de bezuinigingen die nu worden aangekondigd, dan is het einde verhaal. Dan zijn er ook geen biebbussen meer voor de bejaarden. Wil de gemeenteraad dat? Daar zou de discussie over moeten gaan! Nu kwamen de raadsleden ervan af met vrome praatjes dat de raad alleen over het geld gaat en dat de Bieb zelf mag weten hoe ze de bezuinigingen invult.

Fred Smout (PvdA) wilde iedereen doen geloven dat de nu voorgestelde bezuinigingen eigenlijk al besloten zijn. Dat kon Sonja van Elmpt, ons eigen SP-raadslid, direct bestrijden. Gemma Kwantes (D66) klaagde terecht dat de nota alleen over geld (bezuinigen) gaat en dat dat niet zou moeten. Dat waren diverse raadsleden met haar eens. Ook dat er keuzes gemaakt moeten worden, omdat op deze manier alles doodbloedt. Welke keuzes dat dan zouden moeten zijn? Die vraag werd niet gesteld.

Het te bouwen cultuurhuis werd buiten de discussie gehouden. Voor wie het nog niet weet: daar moet het filmmuseum De Fabriek heen (waar de medewerkers, allemaal vrijwilligers, allemaal op tegen zijn). De gemeente heeft het geld nodig dat De Fabriek moet opbrengen om het cultuurhuis te kunnen bouwen. Ook Fluxus moet daar heen, maar die moet nu wel alle docenten ontslaan - en dat gaat ook gebeuren. Vervolgens moeten de paar overgebleven mensen van Fluxus vanuit het nieuwe cultuurhuis, als een kop zonder romp, muziekdocenten aantrekken. Maar die moeten dan wel als ZZP-ers gaan opereren. Ziet dat er levensvatbaar uit of niet? Alleen Gemma Kwantes deed een poging om het hier over te hebben. Collegepartijen PvdA en GroenLinks waren zo wijs niet te reageren (Ria de Leeuw van de ZOG hield zich buiten de discussie en de VVD was helemaal niet aanwezig).

De muziekverenigingen kwamen goed uit de verf. De gemeente wil hen alleen nog maar geld geven voor projecten, zoals de nieuwe mode is. Dat geeft de vrijwillige besturen er ontzettend veel werk bij, die nu al moeite genoeg hebben om de gebouwen open te houden (door er een soort ruimteverhuurbedrijven van te maken, iets waar ze nooit voor gekozen hebben). Voor zover ze die eigen ruimte hebben, want anders is het probleem nog veel groter. En hoeveel ambtenaren zijn er straks nodig om al die aanvragen te beoordelen? De verenigingen zijn diep teleurgesteld in de inspraak. Ze hebben veel tijd en energie gestoken in het meedenken en meepraten over de toekomst, maar daar vinden ze bitter weinig van terug in het rapport van het onderzoeksbureau. En in deze notitie, die volgens een van de de verenigingen meer een opiniestuk van de wethouder is, herkennen ze ook niets. Zij legden er ook veel nadruk opdat 'aandacht voor ontplooiing en talentontwikkeling bij de jeugd' wel geschrapt kon worden als eerste doelstelling van de gemeente. Dit beleid laat jongeren die niet alles zelf kunnen betalen behoorlijk in de steek. “Alles wat minder verdient dan twee keer modaal krijgt straks geen muziekles meer”, vatte Harry Swinkels van Fluxus het goed samen. Dat geldt natuurlijk ook voor de Bieb, die juist belangrijk is voor taalontwikkeling en leesbevordering bij de jeugd die dat niet van huis uit mee krijgt.

Een van de Biebklanten die nog niet naar huis was gegaan had na afloop van de hele discussie niet veel meegekregen. Hij was het wel roerend met Sonja van Elmpt eens toen ze zei dat cultuur er niet moet zijn om hoog opgeleide, rijke mensen naar Zaanstad te lokken, maar om het leven van de Zaanse bevolking te verrijken en te veraangenamen.

Maar er is nog hoop! Fractievoorzitter van ZOG, Ria de Leeuw, riep naderhand: 'Het is maar een concept. Waar hebben we het over? Ik weet zeker dat er straks een heel ander stuk ligt'  We hoorden het haar wethouder ook al zeggen, en zelfs Fred Smout: 'Het is maar een concept'. Zou het?

• Teken hier de petitie "Laat de Zaanse Bieb niet verdwijnen"