'Kadernota is keuzemenu voor afbraak'
'Kadernota is keuzemenu voor afbraak'
Op donderdag 1 juli werd in de gemeenteraad de kadernota besproken. De kadernota bevat de plannen op hoofdlijnen die het nieuwe college van PvdA, VVD, ZOG en GroenLinks voor de komende periode voorstellen. Deze kadernota staat in het teken van bezuinigingen uit Den Haag waarvan de omvang nog helemaal niet duidelijk is, die oneerlijk zijn omdat ze gewone mensen die de crisis niet hebben veroorzaakt hard treffen en plannen voor een kleinere overheid en meer markt. Hieronder de algemene beschouwing die de SP-fractie gaf als reactie op de kadernota.
Door Patrick Zoomermeijer, fractievoorzitter
De SP heeft al meermaals in deze raadszaal aangegeven dat we het fundamenteel oneens zijn met de bezuinigingen die dit college voorstelt, zoals we die nu terugzien in de kadernota.
Ten eerste worden met deze bezuinigingen de kosten voor de crisis neergelegd bij de meerderheid van de mensen, die de crisis helemaal niet hebben veroorzaakt. Dat zouden de politieke partijen die hier in de raad zijn vertegenwoordigd en binnenkort deel uit zullen gaan maken van de regering in Den Haag zich aan moeten trekken: het zijn immers hun eigen partijgenoten in de Tweede Kamer die hiervoor kiezen. Ten tweede is nog helemaal niet duidelijk wat nu de exacte omvang van de bezuinigingen uit Den Haag zal zijn. Er is werkelijk geen enkele dringende reden om als gemeente Zaanstad vooruit te lopen op de plannen. Plannen waar de landelijke VVD en PvdA in hun rituele poppenkast van formatiegesprekken ook nog niet uit zijn.
In Purmerend zijn ze daar heel eerlijk over geweest. Daar zegt het college dat ze niet de tijd hebben gehad om plannen goed uit te werken en er sowieso volgens hen de komende jaren geen geld is voor nieuw beleid. Dus hebben ze besloten om deze keer géén kadernota te maken. Zij voeren liever een goede discussie tijdens de begroting, wanneer er meer duidelijkheid is.
Hier in Zaanstad kiest het college voor een weinig concrete kadernota. Deze kadernota geeft wel speerpunten, methoden en dilemma’s aan, maar nergens staat welke keuzes het college zélf voorstelt.
Door deze vage voorstellen kunnen we op geen enkele wijze overzien wat de gevolgen van de bezuinigingen zullen zijn, menselijk en financieel gezien. Vele van de voorstellen gaan slechts over het uitstellen van kosten die we later met rente alsnog zullen moeten betalen. We weten alleen zeker dat de neoliberale kaalslag wordt voortgezet en zo de rekening van de crisis bij Jan met de pet wordt neergelegd, van bijstandsniveau tot twee keer modaal. Daarmee herstel je niet het vertrouwen in “de politiek”.
Wat de SP vooral tegenvalt is het gebrek aan visie, wellicht lafheid, maar in ieder geval de kleurloosheid waarmee de bezuinigingen worden voorgesteld. De Hollandse kruideniersmentaliteit, de knieperigheid die niet verder gaat dan de neus lang is. Waar is de visie op wat voor maatschappij wij willen voor de mensen en hoe ons financieel beleid daar aan bij kan dragen?
Zo zijn door dit college wijkorganisaties en andere instellingen benaderd met de vraag waarop zij denken dat ze zouden kunnen bezuinigingen. Daarmee worden de organisaties voor het blok gezet... Natuurlijk hecht de SP aan inspraak en betrokkenheid, in ambtelijke taal ook wel participatie genoemd, van de inwoners van Zaanstad. Dat heeft de SP hoog in het vaandel staan, maar dan wel op een eerlijke manier met elkaar in gesprek over keuzes die democratisch zijn genomen op basis van feiten.
Nu legt het college de vraag bij de burger neer en maakt hen zo medeverantwoordelijk voor de bezuinigingen. Terwijl het hier om politieke visie en lef gaat. Betrekken van externe partijen zonder richting en zonder toetsingscriteria wordt het wilde westen, een soort van ‘free fight’. Luister naar de mensen op de werkvloer, die kunnen je zo vertellen waar de overtollige bureaucratie, onnodige regels of overbodige managementslagen zitten. Maar het is vooral aan politieke partijen, de collegepartijen, om een beredeneerd voorstel te doen voor moeilijke keuzes. En daar de consequenties van te dragen. Maar ga geen menukaart presenteren van keuzes die je zelf niet durft te maken. Het is nu net of zelfs het maken van keuzes wordt “ge-outsourced”!
Waar in de kadernota nu juist wél door het college een keuze wordt gemaakt, gaat dat nu weer over iets wat niet hier zou moeten gebeuren, en zeker niet als een voetnoot, een bijzaak. In de kadernota wordt een voorschot genomen op de op zich goede discussie over wat een gemeente is en wat haar taken zouden moeten zijn. Een zogenaamde kerntakendiscussie. Die zou wat de SP betreft plaats moeten vinden voordat we daar al beslissingen in nemen die onomkeerbaar of met grote gevolgen zijn.
Er wordt gesteld dat de bezuinigingen slechts versnellen wat men toch al voor ogen had: bestuurlijke vernieuwing, meer outsourcing, meer samenwerking met commerciële partijen, meer eigen verantwoordelijkheid. In klare taal: meer markt en minder overheid. Precies het neoliberale mantra dat ons deze crisis heeft bezorgd. Hebben wij als volksvertegenwoordigers en Zaankanters daar ook nog wat over te zeggen, of gaat dit in één moeite door met het bespreken van deze kadernota? Wij hopen van niet! De SP is voorstander van een grondige kerntakendiscussie waarin alle politieke partijen kleur bekennen en laten zien waar hun hart zit. Daarom dienen wij motie 35 in.
Om als voorschot op het komende debat alvast één concreet voorbeeld te noemen: in de kadernota spreekt het college de wens uit om te snijden in de kosten van inhuur van externen. Daar geeft de gemeente Zaanstad nu 19 miljoen per jaar aan uit: net zoveel dus per jaar, elk jaar, als de voorgestelde bezuinigingen voor de komende 4 jaar. Met de verhouding inhuur als percentage van de totale personeelkosten scoren we landelijk zeer slecht: we huren echt veel teveel in. Ik durf te beweren dat dat mede is gekomen door ons naar verhouding zeer kleine ambtenarenkorps, waardoor we veel taken niet zelf meer uit kunnen voeren.
En wat stelt dit college voor, ondanks dit rode sein: een nog kleiner gemeentelijk apparaat! En laat het nu net dít dilemma, namelijk de gespannen verhouding tussen minder ambtenaren versus minder inhuur van derden, nu juist níét als dilemma worden genoemd, maar als “optimale oplossing”. Zonder te leren uit het verleden, toen een kleiner ambtanarenapparaat bijdroeg aan de groei van de kosten voor inhuur van derden. Die fout moeten we niet herhalen.
Voor dergelijk beleid en dergelijke keuze zonder vrijheid om écht te kiezen, willen wij geen verantwoordelijkheid dragen. Als wij zien waar deze kadernota de Zaankanters zal gaan raken in hun dagelijkse leven, kiezen wij liever voor de menselijke maat en solidariteit. Daar dragen we wél graag de verantwoordelijkheid voor.
De SP stelt het college voor om haar huiswerk af te maken en keuzes in de genoemde dilemma’s te maken. Dan wordt duidelijk hoe zij de genoemde speerpunten denkt te realiseren. Daarna is het aan de gemeenteraadsleden met het voorgestelde beleid in te stemmen of daar tegen te stemmen. Nu is het vlees noch vis.