Zaanstreek

Zaandijk - Anna de Groot, SP Zaanstad fractievoorzitter, hield tijdens de openbare 'bijeenkomst' in de raadszaal op donderdagavond een vlammend betoog. U kunt hier haar letterlijke tekst lezen.

Voorzitter,
In de eerste plaats willen wij nogmaals onze dank uitspreken aan onze kiezers. Dankzij de kiezers – en uiteraard het prima werk dat wij de afgelopen vier jaar leverden op straat, in de wijken, met onze hulpdienst en in de gemeenteraad – hebben wij maar liefst 150% aan zetels gewonnen. Van twee naar vijf zetels, in procenten de grootste verkiezingsoverwinning in Zaanstad. Dik verdiend en zeer verheugend. En natuurlijk hebben wij de landelijke wind ook mee.
Dit brengt ons direct naar de constatering dat het huidige college – uitgezonderd de later aangetreden PvdA- wethouder – door de Zaanse inwoners is afgerekend op het beleid van de afgelopen vier jaar. Immers, zowel bij VVD, CDA en GroenLinks is er zetelverlies. Zijn de collegepartijen afgerekend op het stijgen van de armoede en de werkloosheid in Zaanstad? Ging het om het sluiten van buurthuizen en andere voorzieningen voor de Zaanse mens? Ging het om de geringe bouwproductie? Gaat het om de nagenoeg lege portemonnee van Zaanstad? Is het omdat kantoren en dure woningen leegstaan en er te weinig sociale woningen zijn? Gaat het om de onverminderd lange wachtlijst voor een huurwoning in Zaanstad? Is het het weinig vooruitstrevende milieubeleid? De slechte onderhoudstoestand in de wijken? Gaat het om het nieuwe stadshart Inverdan in Zaandam?
In elk geval moet het beter. Want een beter Nederland kán beginnen in Zaanstad. Met een nieuw geheel of bijna geheel links college dat geheel fris tegen de zaak aankijkt.
Procentueel boekte de SP de grootste verkiezingsoverwinning. In die zin zou het logisch zijn dat de SP het initiatief neemt tot het vormen van een nieuw college voor Zaanstad. Maar de SP blijft ruimhartig en gunt daarom het initiatief aan de PvdA, qua stemmers de grootste partij en ook flink gegroeid. We nemen aan dat de PvdA hier reeds op gerekend had. Gezien de politieke situatie in Zaanstad duidelijk is en duidelijke keuzen gemaakt kunnen worden, lijkt het ons niet onmogelijk binnen twee á drie weken na heden een nieuw college te kunnen installeren. Het roer moet zo snel mogelijk om!
De SP heeft – omdat een overduidelijke verkiezingsoverwinning nu eenmaal roept om bestuursverantwoordelijkheid – besloten van harte mee te willen werken aan de vorming van een links, dan wel overwegend links college met een aantal wethouders. Een overwicht in bestuurskracht en argumentatie en níet per sé een groot overwicht in zetels is voorts een formule voor succes. Het college moet de wensen van de inwoners van Zaanstad horen, deze wegen, het draagvlak bepalen, goede besluiten nemen en deze vervolgens kunnen toepassen. En dán nog het hoe en waarom met succes kunnen uitdragen.
Linkse colleges hebben in het land bewezen goed te kunnen functioneren en de ‘burgers’ te kunnen tevredenstellen. Als het elders een succes is, waarom zou het in Zaanstad – ooit een van de roodste plaatsen van Nederland – dan niet lukken? Uit de verkiezingsuitslag blijkt dat een links college beantwoordt aan de wens van de Zaankanters. En we denken dat dit een stabiel college kan worden met voldoende steun van de bevolking.
Om de college- onderhandelingen tot een succes te maken, lijkt het ons noodzakelijk dat er allereerst procesafspraken worden gemaakt. Dit kan – onzes inziens – mede leiden tot snelle voortgang en duidelijkheid. En mocht het de PvdA niet lukken binnen twee á drie weken de neuzen één kant op te krijgen en geen nieuw college te kunnen vormen, kan er nog altijd gedacht worden aan een formateur of zelfs een informateur.
Tussen de SP en de PvdA, tezamen goed voor zeventien raadszetels, moet het kunnen lukken. Immers, de PvdA (zéker landelijk) heeft in de afgelopen maanden een flinke ruk naar links gemaakt. Standpunten met betrekking tot armoedebestrijding, zorg, woningnood, buurthuizen en andere voorzieningen voor mensen en het nieuwe stadscentrum liggen inmiddels veel dichter bij elkaar. De PvdA heeft de ideeën en het concept van de SP de laatste maanden heel aardig grotendeels overgenomen. Alle lof! Nu de PvdA de laatste maanden ook contact heeft gezocht met de inwoners van Zaanstad is zij veel beter dan weleer op de hoogte van de mening van de Zaanse inwoners, die andere keuzen zouden hebben gemaakt dan het college van de afgelopen vier jaar.
Zoals uit het voorgaande mag blijken is onze fractie een sterke voorstander van een links of overwegend links college, waarin de SP zal deelnemen indien een behoorlijke hoeveelheid van haar programmapunten kunnen worden verwezenlijkt. Ook is de SP, maar dat is reeds gezegd, bereid en in staat om een aantal wethouders te leveren. Over de verdeling van de portefeuilles moet nog gepraat worden. Liefst in bilaterale gesprekken.
Onze voorwaarde is hierbij dat onderhandeld wordt over een volledig programma en niet in achterkamertjes en werkgroepjes over alle punten vooraf. Het totaaloverzicht over het programma dient bewaakt te worden. Ook hierover dienen procesafspraken te worden gemaakt.
De SP wil dat er duidelijke keuzen gemaakt worden met betrekking tot economie, het huishoudboekje van de gemeente Zaanstad, woningnood en wonen, zorg en welzijn, milieu en de grote projecten.
De gemeente Zaanstad heeft een leeg spaarvarken en verkeert zelfs op de grens van een gemeentelijk faillissement. Daarom moeten in de komende tijd alle verplichtingen en wensen van de gemeente op een rijtje worden gezet en bekeken met een kritisch oog. We zouden de boekhouding zélf moeten bekijken als waren wij (reeds) een artikel 12- gemeente. De rentelasten moeten verkleind worden, de schulden moeten verminderd. De financiën moeten op orde!
De woningnood moet met alle kracht bestreden worden. Het is te gek voor woorden dat er zestig jaar na 1945 nog steeds een flinke woningnood is en dan vooral in het sociale segment. De gemeente Zaanstad moet de regie over de woningbouw weer stevig in handen nemen en met de woningcorporaties stevige afspraken maken met betrekking tot prestaties. Die prestaties zullen moeten leiden tot een forse vermindering van de woningnood, dus van de wachtlijsten. Om ongerechtvaardigde sloop van courante huurwoningen te voorkomen dient er een fors aanschrijvingsbeleid te zijn naar eigenaren, dus ook woningcorporaties, die het onderhoud van hun woningen moedwillig verwaarlozen. Voor een betere prestatie op woningbouwgebied zou de gemeente op meer plaatsen het Voorkeursrecht dienen te vestigen. Er dient een stevige poging te worden ondernomen tot het opnieuw invoeren van erfpacht. In de raad van de komende vier jaar is hiervoor wél voldoende draagvlak.
De WMO staat in de steigers. Zaanstad moet daarop anticiperen en de WMO ruimhartig en goed uitvoeren. Er moet een snelle toegang tot de zorg komen, mensen moeten bij wijze van spreken nog díe dag geholpen kunnen worden waarop zij hun behoefte aan zorg kenbaar maken. Voorts dient het geld dat vanwege de uitvoering van de WMO naar Zaanstad toekomt direct geoormerkt te worden als zijnde bestemd voor de goede uitvoering van deze wet en dient het – indien noodzakelijk (en het ís waarschijnlijk noodzakelijk) – volledig uitgegeven te worden aan ruimhartige zorg.
Voorts dienen de buurthuizen en bibliotheken, die een zeer belangrijke functie in de Zaanse samenleving vervullen en hebben vervuld, weer heropend te worden en in ere te worden hersteld.
Het Zaanse milieu móet beter. Fijnstof moet teruggedrongen worden en niet alleen ten behoeve van de gezondheid van de inwoners van Zaanstad. Er moet een start gemaakt worden met het opsporen van asbest in de bodem en het saneren daarvan. Het klimaatbeleid dient volledig uitgevoerd te worden. Er moeten nóg steviger afspraken gemaakt worden om parken en bomen te behouden en het agrarisch natuurbeheer dient fors op de kaart te komen.
Er zijn meer grote projecten aan de orde dan Inverdan. De SP wil dat zij allen nogmaals doorgelopen worden en dat er keuzen worden gemaakt met weging van alle factoren. Hierbij doelen wij zowel op de financiële haalbaarheid als het oplossen van de woningnood als het vestigen van nieuwe werkgelegenheid.
Vooralsnog hebben de grote projecten veel schulden opgeleverd en weinig bijdrage geleverd aan het oplossen van de woningnood en het aantrekken van werkgelegenheid.
Voor nu is dít onze bijdrage aan het komende onderhandelingsproces. Wij gaan ervan uit dat de gesprekken die tot een nieuw college moeten leiden niet volledig in openbaarheid zullen plaatsvinden. Volledig openbare gesprekken zouden een remmende werking hebben in een eerlijk onderhandelingsproces en in de marge leiden tot achterkamertjesgesprekken. Wél is de SP een groot voorstander van het terugkoppelen in openbaarheid van voortgang.
Met een goed proces, een overwegend links college en zoveel mogelijk openheid komt er een beter Zaanstad.