Zaanstreek

Een initiatief om ’s nachts het licht te doven

door: Anna de Groot - SP Zaanstad fractielid

In Nederland branden ’s nachts 160 duizend reclameborden. Ruim zesduizend kerken, monumenten, gemeentehuizen en kantoren worden in de schijnwerpers gezet. Ook in Zaanstad brandt ’s nachts het licht in kantoren, worden gevels aangelicht en blijft reclameverlichting aan.

Plekken waar het in Nederland ’s nachts nog echt donker is, worden steeds zeldzamer. Nederland is samen met België en Puerto Rico het meest verlichte land ter wereld. En die verlichting neemt ieder jaar toe met drie tot zes procent.

Energieverspilling

Reclameverlichting, het aanlichten van gebouwen en monumenten en het laten branden van verlichting in kantoren is niet de grootste bron van energiegebruik. De straatverlichting en de verlichting van kassen zorgt voor veel meer energiegebruik. Met betrekking tot de straatverlichting is Zaanstad goed bezig, er wordt een onderzoek naar dynamische verlichting gedaan.
Daar waar straatverlichting nut heeft en bij straatverlichting niet direct gesproken kan worden van het verspillen van energie, is bij het verlichten van kantoren, het aanlichten van monumenten en gebouwen en bij reclameverlichting in de kleine uurtjes sprake van onnodig energieverbruik.

Lichthinder en lichtvervuiling

Lichtvervuiling = de verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door overmatig gebruik van kunstlicht.
Lichthinder = de overlast die mensen en dieren hiervan ondervinden

Zaanstad

Zaanstad is een gemeente met veel lichtvervuiling. Zaanstad behoort niet tot de gemeenten met de meeste lichtvervuiling, maar staat hoog op de lijst. Door lichtvervuiling ontstaat lichthinder. Er zijn mensen die hinder hebben van nachtelijk licht. Voor dieren en planten is de lichtvervuiling echter nog veel hinderlijker. Een overdaad aan licht verstoort het bioritme van allerlei organismen en kan een heel ecosysteem ontwrichten. Dit heeft allerlei indirecte gevolgen. Veranderingen in de verhouding tussen licht en donker is vaak het natuurlijke signaal voor veranderingen in gedrag, zoals trek- en broedgedrag en voedselzoeken. Verstoring daarvan leidt tot aantasting van de conditie en alertheid.
De fotosynthese van planten wordt gestuurd door licht. Sommige planten kunnen niet groeien onder een continue belichting. Andere planten vertonen groeiafwijkingen. Het kiemen, de bestuiving en het bloeien van de plant worden door een teveel aan licht in de war gestuurd.
Het heeft daarom zin om verlichting ’s nachts uit te schakelen daar waar de verlichting geen maatschappelijk nut heeft. Het ’s nachts verlichten van kantoren, het aanlichten van monumenten en gebouwen en reclameverlichting hebben ’s nachts weinig tot geen nut.

Wat willen de Nederlanders?

Negen van de tien Nederlanders willen dat reclameverlichting en sierverlichting voortaan na 12 uur ‘s nachts uitgaan. Dit om energie te besparen en lichtvervuiling tegen te gaan. Dat blijkt uit een onderzoek onder duizend Nederlanders dat onderzoeksbureau Tangram heeft uitgevoerd. Opdrachtgevers van het onderzoek, Stichting Natuur en Milieu en De Provinciale Milieufederaties, riepen de overheid op om zo snel mogelijk reclame- en sierverlichting na 12 uur ’s nachts aan te pakken.

De overheid moet regels opstellen

De ondervraagden van het onderzoek van Tangram willen in ruime meerderheid (77 procent) dat de overheid regels gaat opstellen om de toename van de nachtelijke reclame- en sierverlichting te stoppen. Slechts acht procent van de Nederlanders vindt dat de overheid zich daar niet mee moet bemoeien. Belangrijkste reden om een einde aan nachtelijke reclameverlichting te willen is het besparen van energie en in iets mindere mate het tegengaan van lichthinder (87 procent en 80 procent).

Oproep van de Provinciale Milieufederaties en Natuur en Milieu

De Provinciale Milieufederaties en Natuur en Milieu hebben het kabinet en gemeenten opgeroepen om zo snel mogelijk regels op te stellen die een einde maken aan reclame- en sierverlichting tussen 12 uur ’s nachts en 6 uur ’s ochtends.

Wat vindt minister Cramer?

Minister Cramer van Milieubeheer riep onlangs gemeenten op onnodig licht uit te doen.

De gemeente Eindhoven reageerde als eerste

De gemeente Eindhoven reageerde bijzonder snel op de oproep van minister Cramer. Eindhoven wil dat reclameverlichting na elf uur ’s avonds wordt gedoofd. Eindhoven dooft zelf de aanlichting van gemeentelijke objecten en roept bedrijven op ’s nachts het licht van reclames en in kantoren uit te doen. Nieuwe vergunningen voor reclameverlichting worden pas verleend als de bedrijven ’s nachts de lampen doven. Inmiddels worden in meerdere Nederlandse gemeenten initiatieven ontplooid om het goede voorbeeld van Eindhoven te volgen.

Diverse vormen van verlichting kunnen ’s nachts uit

Bij monumenten en lichtreclame kan na een bepaald tijdstip de verlichting uit. Na ongeveer 23.00 uur is het aantal mensen dat de lichtreclame en de monumenten ziet zo gering dat verlichten eigenlijk niet meer nodig is. In kantoren zal er slechts zelden iemand werken tussen 23.00 uur en 06.00 uur. Ook in kantoren kan het licht ’s nachts uit, met uitzondering van afdelingen waar mensen nachtelijke werkzaamheden verrichten (het zal dan slechts om een zeer beperkt gedeelte van het kantoor gaan).

Veiligheid

De sociale veiligheid wordt door het doven van aanlichting van gevels, reclameverlichting en de nachtelijke binnenverlichting van kantoren en bedrijven niet verminderd, immers de straatverlichting blijft gewoon branden.

Het voorstel

In het bestuursprogramma 2006- 2009 staat vermeld: “De gemeente geeft het goede voorbeeld op het gebied van milieuvriendelijk handelen”. In de eerste plaats zou de gemeente Zaanstad daarom de aanlichting van gemeentelijke objecten tussen 00.00 uur en 06.00 uur uit kunnen doen. Ook de binnenverlichting van gemeentelijke kantoren en gebouwen – voor zover deze ’s nachts nog brandt – kan tussen 00.00 uur en 06.00 uur uit.
De gemeente Zaanstad kan tevens de bedrijven die ’s nachts het licht laten branden per brief of andere vorm van communicatie oproepen de lichten tussen 00.00 en 06.00 uur te doven. Uiteraard geldt dit ook voor reclameverlichting.
Tot slot dient een besluit te worden genomen geen nieuwe vergunningen voor reclameverlichting meer te verstrekken zonder dit vergezeld te laten gaan van de verplichting deze reclameverlichting tussen 00.00 uur en 06.00 uit te doen.