Zaanstreek

Palenrot dwingt Zaanstad tot keuzes. Ruim 2000 woningen worden onderzocht

door: Willem Croese

ZAANDIJK – Periodieke keuringen voor de funderingen van vooroorlogse Zaanse woningen is een grote wens van wethouder Piet Keijzer. Het verplicht stellen hiervan kan pas wanneer door de Tweede Kamer daartoe is besloten en er een wet is vastgesteld. Intussen is de wethouder in gesprek met makelaars en bouwkundige adviesbureaus om in Zaanstad een voorsprong te maken. Hij is op het idee gekomen door de ontwikkelingen aan de Wilheminastraat in Krommenie.

,Je ziet daar mensen met grote problemen zitten. Met schrik en angst komen de financiële problemen op deze bewoners af. Iedereen die hierbij betrokken is zou alerter moeten zijn op de kwaliteit van de funderingen, want dan kan het geen verrassing zijn”, vertelt Piet Keijzer.

Handhaving

Elf woningen aan de Wilheminastraat zijn ontruimd nadat vastgesteld is dat er acuut instortingsgevaar bestaat. De bewoners hebben vervangende woonruimte aangeboden gekregen voor de periode dat de woningen gestabiliseerd en voorzien worden van nieuwe funderingen.
Onderzoek moet nog uitwijzen wie de rekening betaalt. Zijn het de bewoners of is het de gemeente of is het de verzekeringsmaatschappij of een samenvoeging hiervan? Piet Keijzer kent het antwoord nog niet. Wel zegt hij samen met zijn collega wethouders en de burgemeester de veiligheid voor de bewoners voorop te stellen.
De handhaving binnen de gemeente Zaanstad is in handen van burgemeester Geke Faber (PvdA). Wekelijks overlegt zij met ambtenaren en de betrokken wethouders over de situatie in de Wilhelminastraat. Drie keer is het gebeurd dat laat in de middag de burgemeester van onderzoekers te horen heeft gekregen dat er acuut instortingsgevaar is.
Vrijwel direct worden de woningen ontruimd. Piet Keijzer: ,,Dat is waardeloos. Er zijn ook gezinnen met kinderen. Zij moeten naar bed en niet de koffers pakken om naar een hotel te gaan. Maar als instortingsgevaar aan de orde is kun je het als gemeente niet veroorloven, uit het oogpunt van veiligheid die bewoners nog langer in hun woning te laten zitten.”

Keurmerk

Een bouwkundige verklaring over de staat van een woning en vooral de fundering is volgens de wethouder van groot belang om duidelijkheid te krijgen wat de staat van de heipalen is. Woningen die gebouwd zijn voor 1945 hebben grenen palen. Die leveren nu problemen op. Bacteriën vreten het grenen hout stuk waardoor de huizen verzakken met alle gevolgen van dien.
,,Iedere tien jaar zou de keuring herhaald moeten worden. Zo krijg je duidelijkheid over de kwaliteit van de fundering en het zal zeker de verkoopprijs beïnvloeden. Maar nog belangrijker is dat er daadwerkelijk iets gebeurt met die fundering als dat nodig blijkt te zijn”, zegt wethouder Piet Keijzer als motivatie over zijn plan. Hij noemt het een 'APK-keuring voor woningfunderingen'.
Een vrijblijvend keurmerk als de Kemakeur, zoals voor elektrische apparaten zou naar zijn mening een goed alternatief zijn. In februari dit jaar lanceerde hij zijn plan aan minister Vogelaar. Voorlopig is er geen wettelijke verplichting.
De wethouder overlegt met Zaanse makelaars om tot een funderingskeurmerk te komen, maar dan op 'vrijwillige' basis. Hij hoopt in de naaste toekomst hierover afspraken te kunnen maken.

Classificaties

Een wettelijk onderzoekskader heeft Piet Keijzer als wethouder niet voor handen. Er bestaat geen landelijke standaard. Wel is de onderzoeksmethode genormeerd, maar er zijn geen wettelijke normen voor de gevonden waarden. Hij pleit hier wel voor, zodat objectieve meetgegevens uit de onderzoeken kunnen bepalen of de fundering deugt of niet.
,,Je hebt nu drie classificaties. De lichtste is dat je als bewoner de komende 25 jaar geen zorgen hebt. De zwaarste is dat er tussen nu en tien jaar echt iets moet gebeuren aan de fundering. En de derde is dat de fundering aangepakt moet worden tussen de 10 en 25 jaar”, licht de wethouder toe.
Minister Ella Vogelaar vindt het idee van Piet Keijzer sympathiek, maar voelt niets voor een verplichting. Zij is voorstander van afspraken tussen notarissen en makelaars. De Zaanse wethouder hoopt dat het werkt: ,,Als notarissen woningen, die voor 1945 zijn gebouwd, zien passeren moeten zij wel vragen naar de funderingsclassificatie, zodat mensen geen kat in de zak kopen.”

2000 woningen

De Zaandamse Havenbuurt is eerdaags aan de beurt voor een algemene keuring, ook wel het 'grenenpalen project' genoemd. De woningen zijn van voor de Tweede Wereldoorlog en dus gebouwd op grenen palen van ongeveer 7 meter lang. Deze palen zijn in die periode gebruikt omdat zij toen goedkoop en beschikbaar waren. Tegenwoordig zijn de heipalen van beton.
Ruim 2000 woningen in Zaanstad worden beoordeeld of er funderingsherstel nodig is en zo ja, op welke termijn. ,,De onderzoekskosten worden door de gemeente betaald. Eigenaren van die huizen kunnen een 'zachte' lening afsluiten tussen de 30 a 40.000 euro tegen een drie procent lagere rente dan bij de reguliere banken om reparaties te laten verrichten.
Bewoners die voor 2002 een huis hebben gekocht en bovendien een laag inkomen hebben zonder eigen vermogen kunnen in aanmerking komen voor een vangnetregeling. Zo krijgen zij de kans om een uitgestelde betaling te doen”, zegt Piet Keijzer.
In de Havenbuurt hebben woningbouwcorporaties de woningen al bekeken. De conclusie is dat op middellange termijn herstel van de funderingen nodig is. Piet Keijzer: ,,Je mag verwachten dat het ook voor een aantal van de particuliere woningen geldt. Er is bij de huurwoningen in de Havenbuurt overigens nog geen reden om over te gaan tot ontruiming."

Samenwerking

Welke andere wijken of buurten volgen wil de wethouder niet vertellen, want langdurige onzekerheid en de daarmee gepaard gaande onrust onder de bewoners is naar zijn zeggen niet wenselijk.
,,Buurt 'x' kan pas over twee jaar aan de beurt zijn voor een onderzoek. In de tussentijd zitten de bewoners met een grote onzekerheid. Gefaseerd gaan wij volgens schema verder, maar de actualiteit kan ons inhalen. Hierdoor zou het kunnen dat wij eerder in een andere buurt komen”, aldus de wethouder.
De gemeenten Gouda, Haarlem, Schiedam, Dordrecht en Zaanstad kennen het probleem van slechte funderingen. De bestuurders en ambtenaren van die gemeenten hebben elkaar ontmoet in een overleg waar zij kennis en ervaring uitwisselen. Op 27 februari zijn zij in het Zaantheater weer bijeen geweest. Hier herkent Piet Keijzer de problematiek van andere steden, omdat die grotendeels hetzelfde zijn als in Zaanstad.
,,Uniek is het niet, maar Zaanstad is voortvarend begonnen met rijkssubsidie en heeft relatief gezien als beste gepresteerd. Wij hebben als gemeente daar zelf nog geld bijgelegd, omdat onderzoek belangrijk is. Palenrot kwam in de jaren negentig van de vorige eeuw aan het licht. En aangezien wij tienduizend particuliere woningen hebben van voor de oorlog is het van belang om actie te ondernemen”, stelt Piet Keijzer.
De kans dat de wethouder en zijn ambtenaren voor problemen komen te staan met de grenen heipalen is groot, maar Piet Keijzer streeft er naar om binnen de gegeven mogelijkheden, de problemen zo goed mogelijk op te lossen.