Zaanstreek

,,De Poort van Zuid is kaal en ronduit lelijk”

Tekst en foto's: Willem Croese

ZAANSTREEK – In het hele land zijn SP'ers op stap onder het motto 'Buurten in de buurt'. Zij bellen bij buurtbewoners aan en delen de SP 'ZO' krant uit. Er wordt gesproken over de buurt tot en met wereldse zaken. Individuele leden van de partij gaan ook op pad voor de SP Zaanstreek website. Deze keer is SP Zaanstad fractievoorzitter Sonja van Elmpt aan de beurt.

Vijfhoekpark - Zaandam

Ze is net thuis van een gesprek met haar nieuwe baas. Sonja van Elmpt is bijna twee jaar werkloos. De SP'er straalt van trots nu ze weer werk heeft. Het is nog even genieten van de gedwongen 'vrijheid'. Haar twee papegaaien kletsen volop mee, terwijl wij onder het genot van koffie spreken over de route voor het buurten.

Vissershop

Bij Sonja van Elmpt's dijkwoning steken wij schuin over richting het Vissershop. Op de hoek van de Zuiddijk en de Conradstraat staat de woning 'Ruimzicht'. Een naam uit vervlogen tijden, want zo ruim is het zicht niet meer. Achter het huis wordt het project De Conrad gebouwd. De werkzaamheden liggen stil of het door een schaftpauze of vorstverlet komt is niet duidelijk.

Plataanlaan nieuwe stijl - Vissershop

Rechtsaf lopen wij de Plataanlaan in. De sfeer die deze straat uitstraalt is eentje van serene rust. Het Vissershop is van oudsher een volksbuurt. De tijd is echter veranderd, want de buurt bestaat nu uit zowel nieuwe koop- als huurwoningen. Verkoopborden staan in de tuinen van enkele huizen. De makelaarswebsite 'Funda' leert ons dat de vraagprijzen variëren van 180.000 tot 300.000 euro.
Sonja van Elmpt wijst op de sociale woningbouw die ook in het Vissershop is. ,,Deze mix vind ik een groot voordeel, want zo krijg je gemengde wijken die niet alleen uit rijke of arme mensen bestaan.”

Cruyffcourt

Even verderop gaan wij over een smalle ophaalbrug richting het Sluispad. Sonja van Elmpt blijft staan. ,,De wilgen hier langs het water vind ik prachtig, vooral in de zomer wanneer ze bladeren hebben.”
Zij gaat vervolgens rechtsaf de Walvisvaardersbuurt in en loopt op het 'Cruyffcourt' af dat tussen Straat Davis en de Morgensterstraat ligt. ,,Ideaal, want buurtjongeren organiseren hier zelf voetbaltoernooien. Zij hebben hiervoor een cursus gevolgd. Straathoekwerk en Parteon ondersteunen dit.”

Cruyffcourt - Walvisvaardersbuurt

In Zaanstad ziet Sonja van Elmpt graag meer van zulke initiatieven. Op de vraag of de gemeente 'zelf' deze trapveldjes moet realiseren antwoordt zij: ,,Het kost eenmaal geld en als gemeente moet je keuzes maken met een beperkt budget, dus als iets gesponsord wordt is het mooi meegenomen.”
Op het moment dat wij bij het Cruyffcourt staan is het stil. De kinderen zijn naar school, maar zodra ze vrij zijn is het druk. De sociale cohesie, waar politici en plannenmakers het vaak over hebben is groot door het trapveldje met als resultaat dat de overlast van hangjongeren sterk is afgenomen.
,,Volgens een straathoekwerker is het rustig in de Walvisvaardersbuurt. Wel speelt hier wat anders. Tamelijk onzichtbaar is er regelmatig een groep Londsdale-jongeren onder de Den Uylbrug”, zegt Sonja van Elmpt.

Wijktoezichthouder

Aan de gevel van huisnummer 14 in Straat Davis hangt een bord met de tekst 'Wijktoezichthouder'. Buurtbewoners kunnen terecht bij de toezichthouder van maan- tot en met donderdag tussen half tien en half elf. Volgens Sonja van Elmpt kijkt deze Parteon-medewerker in de buurt rond of er reparaties en onderhoud gepleegd moet worden. ,,En ook of de portieken schoon blijven. Hij is het baasje in de buurt en dat vind ik niet zo erg. Mij maakt het niet uit wie de boel in de gaten houdt als het maar gebeurt.”
Een stukje verderop aan de achterkant van de flats aan de Wibautstraat zijn kleine tuintjes die bij de benedenwoningen horen. ,,Ook hier houdt Parteon toezicht op. Maatregelen worden genomen als het een rommeltje is en dat vind ik redelijk.”
Over een pad achter het flatgebouw lopen wij door. Halverwege zien wij op de tweede en derde etage dichtgespijkerde ramen. Enkele maanden geleden is hier een brand geweest. Werklieden van een gevelreinigingsbedrijf spuiten nu de muren schoon.

Herrie en lelijkheid

Aangekomen op het kruispunt van de Troelstralaan en de Wibautstraat uit Sonja van Elmpt meteen kritiek op de nieuwbouw. ,,Ik snap niet dat iemand zoiets kan verzinnen. Er zijn platte daken en de enige afwisselingen zijn de verschillende kleuren van de bakstenen. Verder is de straat kaal en ronduit lelijk.”

Kruispunt Wibautstraat - Zaandam

De strakke wooncomplexen aan de rand van de Wibautsraat dienen als entree voor 'De Poort van Zuid'. Met een beetje pech voor de bewoners kunnen automobilisten op de borden kijken die op de eettafels staan. Zo dicht gaat het verkeer langs de woningen. Auto's rijden af en aan. Het is druk.
,,Een en al herrie”, zegt Sonja van Elmpt over het lawaai dat het verkeer produceert. ,,Er moet wel veel verkeer hierdoor, want het is de weg naar het centrum, Poelenburg en de meubelboulevard.” Vanaf de Wibautstraat mag geen vrachtverkeer de Troelstralaan in richting Poelenburg. Een verbodsbord staat in de Troelstralaan en niet om de hoek, waardoor chauffeurs dit vaak te laat ontdekken en alsnog met hun tientonners door de straat denderen.

Bronx

De binnenplaats van de aangrenzende straat Bermuda is voor Sonja van Elmpt het toppunt van lelijkheid. Ze schiet zelfs in de lach. ,,Die trappen lijken wel op die van de Bronx, zoals je ze in films ziet. Als je de architect bent en later aan de kleinkinderen vertelt dat je dit gemaakt hebt schaam je toch te pletter?”

Binnenplaats Bermuda - Zaandam

De terassen zijn naar de binnenplaats gericht. Wie zomers buiten zit kijkt op het blik van auto's en ruikt de uitlaatgassen. De logica hiervan kan Sonja van Elmpt niet volgen al zegt zij het goed te vinden dat auto's niet aan de openbare weg staan geparkeerd.
Naast Bermuda is de Van Houtenstraat met maisonetteflats. Exact dezelfde woningen hebben voorheen op de plek van Bermuda gestaan. Het contrast is enorm groot.

Contrast nieuw- en oudbouw

,,In Amsterdam zijn mooie arbeidersbuurten gebouwd in de stijl van Berlage. Zoiets gaat niet overal op in Zaanstad. De maisonetteflats van de Van Houtenstraat zijn goedkope manieren van stapelen. Als je het inderdaad plat gooit kun je daarna kwalitatief goede sociale woningen bouwen”, stelt Sonja van Elmpt.

Vijfhoekpark

Het Vijfhoekpark heeft jaren geleden een metamorfose ondergaan van een strak naar een ruig ecologisch park. Sonja van Elmpt kent deze oase van groen alleen in de huidige vorm. Ze maakt hier vaak een ommetje.

Schotse Hooglanders - Vijfhoekpark

,,Die Schotse Hooglanders zijn geweldig. Het is een sensatie als die beesten een halve meter van je vandaan staan. Enorm respect heb ik voor de enorme hoorns die ze hebben. Het lijkt overigens wel of je het verkeer hier minder hoort. En omgevallen bomen blijven liggen, dat vind ik mooi. Kijk het mos groeit erop.”

Exotische straatnamen

Via een kronkelpaadje lopen wij naar de uitgang van het Vijfhoekpark. Het hek klapt achter ons dicht met een flinke dreun. In de drukte van het verkeer stevent Sonja van Elmpt af op het kruispunt bij de Thorbeckeweg. Ze gaat daarna linksaf de Madagaskar in. Ooit zijn flats het entree van Zaandam-Zuid geweest, maar nu vervullen laagbouwwoningen deze functie. De straten hebben allemaal exotische namen gekregen.
,,Deze huizen heb ik zien bouwen. Het is een vriendelijke buurt geworden. De bewoners van de oude flats zijn er behoorlijk op vooruit gegaan wanneer ze hier een eengezinswoning hebben weten te bemachtigen. Maar ik ben benieuwd hoeveel oorspronkelijke bewoners zijn teruggekeerd naar deze buurt. Zij moeten natuurlijk geen 'sloopnomaden' worden. Met de start van sloop en bouw in Poelenburg kan zoiets onderzocht worden.”

Nieuwbouw Vijfhoek - Zaandam

Na de oplevering van de woningen in de Vijfhoek hebben veel koopwoningen lang leeg gestaan. De verkoopprijzen zijn destijds fors gedaald. Sonja van Elmpt is voor verhuur van nieuwe koopwoningen wanneer ze langer dan drie maanden leeg staan.

Aangekomen bij haar woning nodigt de SP'er mij uit voor een kop koffie. Ze heeft geen koekjes erbij, maar dat neem ik voor lief. De papegaaien in huize Van Elmpt fladderen door de woonkamer. Eentje probeert batterijen uit een glazenpotje te krijgen. Het is een kostelijk schouwspel.