Zaanstreek

Het nieuwe college van Zaanstad bestaat uit PvdA, VVD, ZOG en GroenLinks. Op 22 april is het collegeprogramma “Wederzijds aanspreekbaar” gepresenteerd. Daarin staat op hoofdlijnen wat voor plannen deze collegepartijen de komende vier jaar hebben. De SP maakt in de vorige raadsperiode (2006-2010) met wethouder Piet Keijzer deel uit van het college. Nu zit de SP in de oppositie. Tijdens de raadsvergadering van 27 april gaf de SP haar mening over het nieuwe collegeprogramma.

Door: Patrick Zoomermeijer, fractievoorzitter SP Zaanstad

Vandaag las ik twee veelzeggende krantenartikelen, allebei in de Volkskrant. Ze bevestigden hoe onze maatschappij er voor staat.

Het eerste artikel ging over de geheime mails tussen directieleden van ’s werelds belangrijkste zakenbank, Goldman Sachs. Het toonde aan hoe pervers zij omgingen met de belangen van klanten en hoe zij hun zakken vulden en de crisis waar we nu inzitten, hebben veroorzaakt.

Het tweede artikel ging over de kritiek op het Centraal Plan Bureau (CPB). Eén van de critici is Theo van der Klundert. Hij was twintig jaar de adviseur van het CPB. Hij zegt nu dat de door het CPB uitgerekende 29 miljard aan bezuinigingen letterlijk een ‘boterzacht’ bedrag is. En sowieso veel te hoog. Zelfs de gevolgen van de vergrijzing, die al jaren door Balkenende worden gebruikt om afbraakbeleid goed te praten, worden volgens hem overdreven.

Hou deze twee artikelen even in gedachten.

Nu ga ik in op een selectie van de punten uit het collegeprogramma en onze visie daarop.

Openbare ruimte

Wij kunnen ons vinden in het jaarlijks besteden van 4 miljoen van de Nuongelden aan onderhoud en kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte. Van het adopteren van groen of speelplaatsen door bewoners waren wij sowieso al voorstander.

Openbare orde en veiligheid

Dit stuk ademt teveel de sfeer van repressie uit, terwijl we het uiteindelijk toch echt samen moeten doen. Van preventief fouilleren, wat als een mogelijkheid wordt geopperd, zijn we dan ook een groot tegenstander. Het werkt niet en is een te grote inbreuk op de privacy en draagt bij aan de verharding die onze huidige maatschappij zo kenmerkt. We hebben daarnaast moeite met cameratoezicht. De effectiviteit is niet bewezen, dus wat ons betreft kun je niet in het algemeen zeggen dat er meer camera´s moeten komen.
Wat betreft het laatste punt over de illegale bouwwerken en het handhavingsbeleid dat daarop wordt losgelaten, heeft de VVD kennelijk nu het licht gezien.

Wijkgericht werken

Dat ziet er goed uit, wij zullen dan ook met interesse de vorderingen op dat vlak volgen.

Jeugd en onderwijs

Het doet ons deugd te zien dat het Platform Arbeid en Onderwijs van onze voormalige SP-wethouder Piet Keijzer in ere wordt gehouden.
De aandacht voor schooluitval en aansluiting op de arbeidsmarkt spreekt ons aan, al is een mens natuurlijk meer dan alleen een potentiële arbeidskracht.
Wij kunnen ons voorstellen dat er ook wordt gekeken naar kleinschalige scholen in de wijk, als tegenwicht voor de schaalvergroting en groeiende anonimiteit.

Werk, inkomen en integratie

Hulde voor de belofte het mede dankzij de SP in de vorige periode gerealiseerde minimabeleid overeind te houden!
Jammer dan ook dat er op de rest van dit stuk wel wat valt af te dingen.
De opmerking bijvoorbeeld dat mensen met behoud van uitkering kunnen worden ingezet voor nuttige arbeid in het publieke domein, is een vorm van werkverschaffing. Daar is de SP geen voorstander van. Als er nuttig werk te doen is, en dat ís er, neem dan de werklozen gewoon in dienst tegen een degelijk salaris. Anders krijg je mensonterende toestanden onder werklozen en verdringen aan de onderkant van de arbeidsmarkt.
Ook hier overigens weer de repressieve ondertoon, juist tegen mensen die het toch al niet hebben getroffen. Korten op uitkeringen, geen hulp voor recidivisten... Waar is de menselijke maat? Kijk liever wat de achterliggende oorzaken zijn, en doe dáár dan wat aan. Waarom geen strenge eisen gesteld aan werkgevers? Stel bij aanbestedingen sociale eisen over hoeveel werklozen er in dienst worden genomen of formuleer dergelijke eisen naar instellingen die subsidie ontvangen van onze gemeente. De SP is voorstander van maatschappelijk ondernemen.

Maatschappelijke ontwikkeling

Maatschappelijk wil zeggen: samen. De tekst begint echter over zelfstandigheid, zelfredzaamheid, eigen verantwoordelijkheid. Waar is de gemeente dan voor? Is de overheid, al dan niet lokaal, er niet als vorm van georganiseerde solidariteit in een steeds individualistischer maatschappij? Als je dat afbreekt, de overheid terug laat treden, wordt onze samenleving er niet bepaald gezelliger op!
We zitten ook met een aantal concrete vragen.
Als er wordt gesproken over de Wmo-cliënten als proeftuin voor ‘beginspraak’, betekent dit concreet dat de persoonlijke indicatiestelling voor de Wmo blijft?
En zal bij een volgende aanbesteding over twee jaar weer het Zeeuwse model worden gehanteerd, of zal er zoals vroeger alléén naar de prijs worden gekeken?
Hoe dan ook, we zullen de ontwikkelingen op het vlak van de Wmo kritisch volgen.

Milieu en klimaat

Het is een mooi stuk, we hadden het zelf geschreven kunnen hebben. We zijn er zeer verguld mee dat het streven om in 2020 als gemeente klimaatneutraal te zijn, zelfs met een partij als de VVD in het college, overeind is gebleven.
Wel zullen bewoners in Nauerna misschien wat minder tevreden zijn dat het college niet uitspreekt dat de vuilstort op korte termijn wordt gesloten, zoals ze wellicht hadden verwacht
En we kunnen het niet laten: wat ons betreft komt er een gemeentelijk energiebedrijf.

Economie

De verruiming van de winkeltijden is wat ons betreft nog geen gelopen race. Juist de kleine bedrijven, de eenmanszaakjes, zullen het onderspit delven in die rat race en daarmee verarmt het aanbod en ons culturele leven.

Wonen

Ach wonen... Hoe dubbel kun je zijn als je stelt dat de lokale overheid nauwelijks invloed heeft, maar je toch allerlei uitspraken doet over wat je wilt als gemeente. En als het nu goede uitspraken waren...
Als je terecht constateert dat de behoefte aan betaalbare woningen groot is, dan laat je de 30/70-regel toch niet los? Die regel zorgde in de praktijk al voor een afname van betaalbare woningen en toename van duurdere woningen waar nu geen markt voor is. Het is bepaald ‘procyclisch beleid’ om daar nu nog een stap verder in te willen gaan. De aanname dat het aantrekken van hogere inkomens, nog afgezien van de haalbaarheid daarvan binnen de Stadsregio, de leefbaarheid vergroot is wetenschappelijk gezien een achterhaald mantra. Past in hetzelfde rijtje als het neoliberalisme en de dinosauriërs.
En als er al mensen wonen in betaalbare woningen met een inkomen dat in de loop der tijd is gegroeid en ze wonen daar met plezier, laat ze dan! Dan zijn dát tenminste mensen die bewust kiezen voor hun buurt. Dat is toch juist wat we willen, betrokkenheid? En je hoeft toch niet gedwongen te worden meer te betalen voor hetzelfde huis dan een ander of een groter deel van je inkomen in te leveren? Dit vooruitlopen op de Haagse plannen voor Huur op maat is weer een voorbeeld van hoe het niet moet.

Bereikbaarheid en mobiliteit

Het taalgebruik verraadt de invloed van één bepaalde collegepartij, maar het is geen slecht stuk. Het stopverbod bij scholen was immers een agenda-initiatief van de SP en stond ook in ons verkiezingsprogramma.
Wel hopen we dat de parkeertarieven geen melkkoe worden, maar het parkeergeld ook echt gaat naar een betere bereikbaarheid.

Cultuur

Zoals altijd is cultuur één van de eerste zaken waarop wordt bezuinigd en dat is jammer. We delen daarmee de zorgen van D66. We zullen ervoor moeten waken dat cultuur niet ondergeschoven dreigt te raken en alleen nog toegankelijk blijft voor de rijken.

Publieke dienstverlening

Het verheugt ons dat er weer wordt gesproken over een gemeenteloket in Noord. We houden een vinger aan de pols!

Bestuur en organisatie

Wat ons hierin vooral opviel was de grote bezuinigingen die op deze post worden voorgesteld. Samenwerking en verantwoordelijkheden delen met partners, kerntaken, outsourcing, een flexibele organisatie. Betekent dit vermindering van arbeidsplaatsen of meer mensen met een tijdelijk contract? De gemeente Zaanstad is al een gemeente met een relatief klein ambtenarencorps en wij hopen niet dat deze kwalijke ontwikkeling wordt doorgezet. We hebben de plicht goed voor onze werknemers te zorgen en ze zo te behandelen zoals we zelf behandeld zouden willen worden. Wat de SP betreft is er al genoeg geflexibiliseerd, verzelfstandigd en afgestoten. Pas op de plaats nu en een ‘herijking’op de sociale en maatschappelijke functie van de gemeente. De gemeente is geen bedrijf!
Vermoedelijk zal dit alles leiden tot meer inhuur van derden, iets wat we als SP absoluut niet willen en op gespannen voet staat met de eigen wensen van het college.
Ook in deze visie over de rol van de gemeente spreekt een achterhaald mantra: terugtrekkende overheid en meer markt. Die visie deelt de SP niet.

Financiën

Er wordt wel heel erg hoog ingezet op de bezuinigingen. Een financieel solide beleid, zoals in het vorige college met de SP is één ding, maar deze kaasschaafmethode is visieloos en misschien niet eens nodig!

Ik herhaal de opmerkingen uit de twee krantenartikelen waarmee ik mijn betoog begon. De hoogte van de bezuinigingen zijn allerminst zeker en de gewone mensen hebben deze crisis niet veroorzaakt. In plaats van sociale voorzieningen verder af te breken en mee te gaan in het waanidee van de terugtrekkende overheid en de zelfregulerende markt kun je ook eens zeggen: willen we dit wel? Is dit menselijk? Waar is de solidariteit?

In plaats van je zonder slag of stoot neer te leggen bij de bezuinigingen kun je ook iets anders doen. Het juiste doen. Iets doen wat het vertrouwen van de Zaankanters in “de politiek” zou kunnen helpen herstellen en ons er voor hén zou laten zijn. En dat is wat Piet Keijzer reeds voorstelde in de weken voor de afgelopen raadsverkiezingen. Ik citeer:

“Eerst maar eens goed uitrekenen of er wel bezuinigd móet worden en zo ja, wat is dan precies de omvang van het bedrag? Het meerekenen van een economisch herstel zou er toch bij moeten horen. Een aantal deskundigen heeft het eerder over enkele miljarden in 2018 in plaats van tientallen. Dat scheelt een factor 10, een slok op een borrel dus. Voor Zaanstad betekent het € 3 miljoen op jaarbasis in 2018 in plaats van € 30 miljoen. En als er al een bedrag bezuinigd moet worden is de vraag aan de orde wie de rekening gepresenteerd krijgt. Hoezo de gemeente? Zijn de banken, de speculanten en de mega multinationals met hun doorgeschoten hebberigheid niet de grootste boosdoeners? De tijd van kaasschaven is voorbij.
Eind jaren 80 ging van iedere gulden 46 cent naar de gemeenschap voor zaken als gezondheidszorg, onderwijs, veiligheid en infrastructuur. Tegenwoordig is dat 39 eurocent van iedere euro. Dat is een achteruitgang van ruim 15 %. Dat scheelt tientallen miljarden op de rijksbegroting. Ligt daar misschien een begin van een oplossing?
En oh ja, dat gemak waarmee nagenoeg iedereen de draconische kortingen op het gemeentefonds als vanzelfsprekend en onontkoombaar accepteert, verdient een massaal en heftig protest. Mijn voorstel is om in de eerste helft van mei het protest vanuit de Zaanstreek te laten starten. Ik denk aan een “lange mars naar Den Haag” om de dan zittende regering er van te overtuigen dat het anders kan en anders moet. We laten ons niet als makke lammeren naar de asociale slachtbank van de bezuinigingen leiden.”

Dat zijn ware woorden die ik zelf niet beter had kunnen bedenken. Het hadden ook de woorden van onze hele huidige fractie kunnen zijn, dus hier laat ik het bij.
Oké dan, nog één suggestie: als er uiteindelijk dan toch bezuinigd moet worden, laten we dan zelf het goede voorbeeld geven. Om te beginnen 10% van onze raadsvergoeding en wethouderssalarissen inleveren, dan doen we tenminste zelf wat we anderen willen opleggen.