Zaanstreek

Op donderdag 9 september spraken de Zaanse politieke partijen zich uit over de plannen voor een drastische bezuiniging op de schuldhulpverlening. Alleen ROSA en de SP spraken zich hiertegen uit. Met deze maatregel worden de mensen die écht aan de onderkant van de maatschappij zitten direct en keihard getroffen.

Door Patrick Zoomermeijer, fractievoorzitter

Er werd een zogenaamde ‘zienswijze’ gevraagd over de visie op schuldhulpverlening, zoals door het college van burgemeester en wethouders (kortweg “het college”) is opgeschreven in de notitie “Schulden? Zaanstad biedt een passend aanbod!”.

In de notitie wordt terecht geconstateerd dat de vraag naar schuldhulpverlening met de economische crisis toeneemt en nog verder toe zal nemen, als gevolg van onder andere toenemende werkloosheid en hardvochtig(er) optreden van schuldeisers. Dat terwijl er in 2009 al 838 nieuwe aanvragen voor schuldhulpverlening waren en 880 mensen hun budget lieten beheren. Met de verwachte toename is het niet ondenkbaar dat binnenkort 1% van alle Zaankanters in de schuldhulpverlening zit. De notitie noemt ook heel nieuwe groepen die nu in de schuldhulpverlening dreigen te komen, zoals huiseigenaren die hun hypotheek niet meer op kunnen brengen, hoogopleiden die hun baan kwijtraken en patienten die voorheen bescherming vonden in de AWBZ.

De afdeling schuldhulpverlening van de gemeente, die werkelijk enorm haar best doet, is overbelast. Schuldverleners hebben soms wel twee keer zoveel zaken te behandelen als wat als een normaal werkpakket wordt beschouwd, en inhuurkrachten hebben de werkdruk nog nauwelijks kunnen verlagen. Het meest logische lijkt dan ook dat er een grotere investering wordt gedaan om dit gevolg van de crisis op te vangen en de afdeling schuldhulpverlening op kracht te brengen.

Ordinaire bezuiniging

In plaats daarvan stelt het college in de notitie voor het huidige budget van 2,5 miljoen euro af te bouwen naar 1,1 miljoen euro! En buiten de SP en ROSA waren alle partijen daarvoor. De toelichting op de notitie stelt letterlijk: “Door in te stemmen met de visie wordt het mogelijk gemaakt het beleid schuldhulpverlening aan te passen. Hierdoor zal niet iedereen meer een traject schuldhulpverlening worden aangeboden, waardoor het mogelijk is de kosten voor schuldhulpverlening te beheersen en het probleem van de wachtlijsten aan te pakken.” (cursief en vet niet in originele tekst)

In het debat werd een karikatuur geschetst van mensen met schulden door ze als drugsverslaafden af te schilderen of onverbeterlijke recidivisten. Zo probeerden VVD-wethouder Barbara Visser en sommige politieke partijen de aandacht af te leiden van wat er werkelijk aan de hand is: in deze maatschappij kan niet iedereen meekomen. En met de doorgeslagen vrije markt en deregulering en daarmee uitverkoop van onze beschaving, wordt die groep alleen maar groter. Voor de meest rechtse politieke partijen in de Zaanse raad is het echter allemaal ieders eigen schuld, een vrijwillige keuze. Ik hoop voor degenen die dit zeggen dat ze zelf niet ooit in de situatie komen dat ze aan moeten kloppen bij de schuldhulpverlening.

Verplaatsen van probleem zonder oplossing

De voorgestelde megakorting op het budget wordt volgens het college mogelijk door de helft van de aanvragers voortaan geen volwaardige en onmiddelijke schuldhulpverlening aan te bieden, maar slechts een soort “schuldhulp light”: Ondersteuning Financiën. Daarbij worden de daadwerkelijke financiële problemen niet aangepakt, en wordt de aanvrager (buiten stabilisatie van lopende financiële verplichtingen) doorgestuurd naar andere organisaties zoals GGZ of maatschappelijke dienstverlening. Zij, en niet de schuldhulpverlening, worden dan verantwoordelijk voor de client.

Daarmee wordt niet alleen voor aanvragers besloten dat ze ‘nog niet toe zijn’aan schuldhulpverlening, het is vaak ook slechts uitstel van het oplossen van een dramatische financiële situatie, iets wat uiteindelijk tóch moet gebeuren. Door andere organisaties, zoals de GGZ, verantwoordelijk te maken, worden misschien kosten uitgespaard bij de gemeente, maar de menskracht die die andere organisaties in moeten zetten, moet uiteindelijk ook worden betaald. Door ons allemaal als burgers. Het is dus kortzichtig om zo te gaan schuiven om de gemeentelijke financiën maar kloppend te krijgen. Overleg met alle mogelijke organisaties over het extra werk dat zij hierdoor gaan krijgen is er nog niet geweest, zo gaf de wethouder toe, buiten de Dienst Werk en Inkomen (DWI). Niet bepaald een integrale ketenaanpak…

Paternalistisch

Hoe paternalistisch er wordt gekeken naar de aanvragers van schuldhulpverlening en hoe er met wantrouwen naar hun motieven wordt gekeken door het college, blijkt uit dit citaat uit de notitie: “De aanleiding om hulp te zoeken is doorgaans niet het hebben van schulden, maar de stress die de schulden in het dagelijkse leven veroorzaken (geen geld voor levensonderhoud, brieven incassobureau’s, deurwaarders aan de deur etc.)”

Dat is hetzelfde als zeggen dat de reden dat hongerenden in een arme regio in de wereld om hulp vragen niet is omdat ze geen voedsel hebben, maar vanwege de stress als gevolg van het voedseltekort: het dagelijks moeten zoeken naar voedsel, het niet weten of dat morgen ook nog lukt, zorgen over de oogst… Natuurlijk zoekt iemand hulp vanwege de negatieve gevolgen van het probleem! Wat is daar mis mee? En wordt met de genoemde stress niet erkend dat het hebben van financiële problemen op zich al belastend is, naast eventuele andere psychosociale problemen? Dat is wat steeds meer mensen in deze maatschappij overkomt. Elke hulpverlener ziet en weet dat. De wethouder kennelijk niet, zo bleek in het debat.

Niet met onze steun

De Zaanse SP is bang dat dit nieuwe beleid uitpakt als een verslechtering van de schuldhulpverlening. Juist de meest kwetsbaren in onze maatschappij worden dan het hardst getroffen. Deze maatschappij van ‘shop till you drop’die nu vastloopt, brengt steeds meer mensen in de problemen. Ook mensen die helemaal niet onverstandig met hun geld omgaan. Om ze dan ook nog eens te straffen door dit laatste vangnet te versoberen, is een onzalig plan waar de SP niet voor verantwoordelijk wil zijn. We zullen de menselijke effecten van het nieuwe beleid op de voet volgen en er het college mee confronteren indien nodig.