Zaanstreek

Onze SP-afdeling heeft honderden leden, die elkaar zelden of nooit zien en vaak ook niet kennen. Dat is jammer, want bij nadere beschouwing blijkt dat het ledenbestand een heel interessante mengelmoes van heel verschillende mensen oplevert. Allemaal individuen die toch iets met elkaar gemeen hebben. Wat dat is? Om daar wat meer van te weten te komen willen we regelmatig één van onze leden portretteren. En om daar een begin mee te maken fietste uw reporter door regen en wind naar de Noorderhoofdstraat in Krommenie om Jake Dejonge te bevragen.

Interview door Carla Schuddeboom

Een oud, houten Zaans huis in Krommenie, met daaraan vast een hele houten kerk. In de zestiende eeuw was dit een boerderij. De boer zei tegen de plaatselijke katholieken, waar de protestantse Hollanders in die tijd niet veel van moesten hebben: ‘Gebruiken jullie die maar als kerk, hij staat ’s zomers toch leeg.’ En zo werd een ‘schuilkerk’ geboren, de parochiekerk van de Oud-Katholieken, een sterk aan de Engelse Anglicanen verwante kerk die een aantal Rooms-katholieke dogma’s niet accepteert. De parochie Krommenie heeft ongeveer 75 leden.

In dit monument woont nu Jake Dejonge, gepensioneerd Oud-katholiek pastoor. Dejonge? Waarom niet de Jonge? ‘O’, zegt Jake, ‘dat maakt niet uit. Toen ik nog Canadees was heette ik “Dejonge” en dat waren wij zo’n dertig jaar gewend geweest; toen ik genaturaliseerd werd in Nederland kwam mijn Nederlands geboortebewijs erbij en werd ik, voor de ambtelijke zaken tenminste, weer Jonge, de.’

En daarmee zitten we meteen midden in het verhaal van een SP-lid met een veel bewogen leven. Jake werd geboren in Drenthe. Na zijn schoolopleiding en enkele jaren werken, vertrok hij, op 20-jarige leeftijd, naar Canada; daar studeerde hij af in de economie; daarnaast studeerde hij ook accountancy, een studie die hij niet afmaakte, maar het is wel als accountant en boekhouder dat hij later zijn kost verdient. Een reis om de wereld trok hem meer en daarbij kon hij meteen zijn broer in Zuid-Afrika bezoeken. In die tijd betaalde de Zuid Afrikaanse regering je reis naar Zuid-Afrika, als je je opgaf als immigrant. Dat deed Jake dan maar, hoewel hij niet van plan was te blijven.

Ook dit liep anders dan gepland. Jake trouwde met de Zuid Afrikaanse Irene, maar wilde zelf, uit principe, nooit Zuid Afrikaan worden. Hij verdiende de kost als boekhouder en procuratiehouder, tot hij op zijn 32ste de Anglicaanse priesteropleiding ging doen. Een zogenaamde ‘late roeping’, zegt hij.
In Zuid-Afrika was hij, in zijn eerste parochie, ook studentenpastor aan de universiteit; later nog pastoor in twee andere Anglicaanse parochies, waarbij hij in de één ook veel werk bij zwarte gemeentes deed. ‘Ik kan de eucharistie in het Zulu doen’ zegt Jake niet zonder trots.

In 1988 zijn ze naar Nederland gekomen, ‘op zoek naar een beetje rust van de apartheid’ zoals Jake het uitdrukt. En toen wilden ze niet meer terug, zijn vrouw Irene nog minder dan hij zelf. Jake was vijf jaar lang pastoor in Egmond en later nog eens tien jaar pastoor in Hilversum. In die periode was hij ook studentenpastor aan het Oud-Katholiek seminarie.
Na zijn emeritaat (pensioen) wilden hij en zijn vrouw zich terugtrekken in een rijtjeshuisje in Bussum, toen er opnieuw iets onverwachts gebeurde. Omdat de pastorie in Krommenie leeg zou komen kreeg Jake het verzoek of hij daar niet wilde komen wonen. Dat was een aanbod dat ze niet konden weigeren: een monumentaal huis met Louis Seize stijl gevel en een ‘privé kerk’ eraan vast. De kleinkinderen uit Engeland vonden het geweldig!

De weg naar de SP

Welke weg leidde dan uiteindelijk tot de SP? Jake, nu peinzend: ‘Ik ben altijd wel politiek geïnteresseerd geweest. Ik kom uit een gereformeerd kruideniersgezin. Mijn vader was lid van de ARP en van de Christelijke vakbond. Ik ben opgevoed met de principes van de Bijbel en ik herinner mij een verkiezingsposter voor ons raam met daarop Christelijke Politiek, Stem op …! met de nadruk op Christelijk. Als jonge student in Canada werd ik lid van de jongerenafdeling van de New Democratic Party van Tommy Douglas, de meest linkse partij die er was en dat heeft me, naast mijn studie, verder gevormd. Toen kwam ik in Zuid-Afrika terecht..

Officieel was er geen apartheid in de Zuid-Afrikaanse kerken (daar had de Anglicaanse kerk zich heftig tegen verzet), maar in de praktijk waren de kerken op basis van rassenscheiding georganiseerd. Jake was het niet eens met de apartheid en daar waren sommige blanke kerkgangers niet altijd blij mee, maar als buitenlander en als priester was hij toch nooit rechtstreeks bij de politiek betrokken. Kon dat ook niet zijn, vindt hij. Na een kleine stilte: ‘In Zuid-Afrika kon je politiek niet genoeg doen. Velen van ons hebben niet genoeg gedaan’.

‘In Nederland heb ik SP gestemd vanaf het moment dat ik mijn Nederlanderschap terug had en mocht stemmen. Waarom? Dat was in 1993. Ik zag niets in de neo-liberale politiek van toen, in al het geprivatiseer. Die piramidespelenachtige groei van aandelen die dan weer instorten, daar erger ik me aan. Van wat ik ‘christelijke politiek’ vond, herkende ik het meest in de SP; een praktische interpretatie van gerechtigheid, het recht doen aan armen en weduwen en wezen en de vreemdeling, zoals het Oude Testament dat verwoordt. Ook het imago van Jan Marijnissen deed me veel. Meer socialisme in de economie vind ik ook heel belangrijk. Ik ben geen marxist of trotskist, noem mij maar christist, maar dat neemt niet weg dat een aantal dingen in de geschriften van Marx van belang zijn. Bijvoorbeeld zijn analyse van de rol en het belang van de arbeid.

Ik heb geen vast omlijnde ideeën over wat we nu moeten doen. Vasthouden aan onze principes in ieder geval. Zorgen voor de zorg en dat de bezuinigingen niet de minst draagkrachtige treffen. Dat gebeurt toch al steeds. Tegen zijn! Daarbij moet je ook realistisch blijven. Er vinden veranderingen plaats die je niet tegen kunt houden. De privatisering van de postbezorging kun je niet meer terugdraaien. Maar je moet wel de gevolgen ervan voor de mensen opvangen.

Zou Jake nog actief willen worden in de SP? ‘Ben ik te oud voor.’ In de praktische politiek voelt hij zich niet zo thuis. Daarvoor is hij misschien te ‘breedzinnig’, denkt hij. Dat is hij ook, vanwege zijn achtergrond en levensloop, in zijn kerk. Maar hij brengt zijn dagen bepaald niet in ledigheid door. Zit in het bestuur van de ANBO en van allerlei fondsen. Is nu ‘rondtrekkend’ priester, ook voor Anglicaanse parochies. Bijna elke zondag doet hij wel ergens dienst. Wie hem in Krommenie wil zien is welkom op 24 oktober en op 7 november.

‘En misschien is de beurt nu ook meer aan de jongeren. Neem nog een koekje.’