Zaanstreek

Onze SP-afdeling heeft honderden leden, die elkaar zelden of nooit zien en vaak ook niet kennen. Dat is jammer, want bij nadere beschouwing blijkt dat het ledenbestand een interessante mengelmoes van heel verschillende mensen oplevert. Allemaal individuen die toch iets met elkaar gemeen hebben. Wat dat is? Om daar wat meer van te weten te komen willen we regelmatig één van onze leden portretteren. Dit keer aan het woord: Roel Stern.

Interview door Carla Schuddeboom

‘Klassieke muziek heeft een elitair imago. Daar wil ik een einde aan maken.’

Het geld voor zijn klassieke concerten in Zaandam schraapt hij overal vandaan. Van lokale fondsen zoals het Duyvis fonds, het Nut van het algemeen, Prins Bernhard Fonds Noord Holland en het Honig Laan fonds, maar ook van grote landelijke fondsen als het Fonds voor de Podiumkunsten en het SNS Reaal fonds. De Doopsgezinde gemeente gaf hem een renteloze lening voor de aanschaf van een vleugel, die nu in de Zaandamse Vermaning staat. En de gemeente Zaanstad denkt nog na over een kleine, structurele subsidie. ‘Dat zou heel mooi zijn’, zegt Roel Stern. Want het valt niet mee om klassieke muziek in onze gemeente te laten weerklinken, zeker niet in deze tijd.

Extra strijdbaar door de crisis

De schuldencrisis met al zijn bezuinigingen op cultuur heeft iets strijdbaars opgewekt in Roel Stern. Hij besloot zijn werk niet te staken, maar juist uit te breiden. Geen 5 concerten, maar 10. Niet afbreken zoals dit kabinet doet, maar met verdubbelde energie laten zien hoe belangrijk kunst en muziek zijn. In september mailde hij zijn luisteraars: ‘Hoewel de regering haar best heeft gedaan om het tegendeel te bereiken zullen Zaandammers dit seizoen veel meer klassieke concerten kunnen bezoeken dan voorheen. De stichting Nieuwe Huys Concerten, die sinds 2009 actief is in de Doopsgezinde Vermaning, heeft haar inspanningen verdubbeld: van vijf naar tien concerten per seizoen. Op 18 september wordt geopend met een programma met de veelzeggende titel: "Eerst Bach!".

De bedoeling van de Nieuwe Huys Concerten is om zowel ongeschoolde als ervaren luisteraars te laten genieten van het mooiste dat ruim 3 eeuwen kamermuziek ons heeft gebracht. Fascinerende stukken zoals Messiaen's "Quattuor pour la fin du Temps", prachtige, zelden uitgevoerde liederen van Alma Mahler en Alban Berg, muziek van Poulenc, Strawinsky, Britten, maar ook van Mozart, Bach en Brahms staan op het programma. Musici als Liza Ferschtmann, het Dumas Trio, en sopraan Charlotte Riedijk komen voor het eerst naar Zaandam; maar ook bekenden uit vorige seizoenen komen terug, zoals de pianisten Ellen Corver en Gerard Bouwhuis, Daniël Kramer, en het Van Dingstee Kwartet.’

Een Amsterdammer die naar Zaandam verhuisde

Roel Stern studeerde aanvankelijk psychologie, maar liep daar in vast. Hij had niet het gevoel dat hij een vak leerde, waarmee hij als persoon een zinvolle bijdrage zou kunnen leveren. Toen werd het voor hem het conservatorium. Sindsdien is hij altijd met muziek bezig geweest, als uitvoerende, maar ook als docent, als organisator en als tekstschrijver. Daarnaast studeerde hij nog enige tijd rechten. In 2006 is hij in Zaandam komen wonen, omdat hij in Amsterdam geen geschikte woning kon vinden voor zichzelf en zijn gezin met drie kinderen. Nu is hij zijn fundering aan het herstellen, een bekend probleem voor veel Zaankanters.

Zijn eerste indruk van Zaandam was: ‘Vroeger heel mooi geweest, veel aan verpest, moet veel aan gebeuren, wil ik iets aan doen’. Geleidelijk aan ontdekte hij dat er veel meer kunstenaarsinitiatieven zijn in Zaandam dan hij op het eerste gezicht had gezien, bijvoorbeeld van beeldende kunstenaars. In 2009 nam hij toen een verstrekkend besluit en begon met zijn Nieuwe Huys Concerten (in de Vermaning, die ook wel Nieuwe Huys werd genoemd)….Het eerste jaar draaide hij met verlies en moest het gat dichten met zijn eigen geld.

Klassieke muziek gaat kapot aan elitair imago

‘Klassieke muziek heeft een elitair imago en daar gaat het aan kapot ’ zegt hij stellig. Door dat imago kan een kleine groep musici en organisatoren hoge prijzen vragen en zelf veel verdienen, maar voor grote groepen mensen dreigt deze muziek bijna onbereikbaar te worden. Aan de muziek zelf ligt dat niet, integendeel. Muziek is weliswaar soms “moeilijk”, je moet moeite doen om er in door te dringen, maar muziek kan daardoor juist iets nieuws opleveren, iets waardevols dat je nog niet kende.

Als voorbeeld noemt hij het stuk ‘Kwartet voor het einde van de tijd’ (Quatuor pour la fin du temps) van Messiaen, dat nog niet lang geleden ten gehore is gebracht in de Vermaning. ‘Een stuk dat Messiaen heeft gecomponeerd in het Duitse krijgsgevangenen kamp Görlitz. De kampcommandant hield toevallig van muziek en er zaten meer musici opgesloten. Daarom werden er veel concerten gegeven en kreeg Messiaen de gelegenheid om te componeren. Het idee was dat hij een stuk zou maken dat uitgevoerd zou worden voordat het “echte” concert van lichte muziek begon.

Maar de mensen verdrongen zich om ook dit stuk te kunnen horen en het maakte een verpletterende indruk (zoals het ook nu nog steeds doet). ‘Wat maar weer bewijst het geen muziek voor de elite is’ aldus Roel.

‘Het is niet eenvoudig om het publiek te bereiken’. Publiciteit is een probleem, de plaatselijke krant is niet altijd geïnteresseerd, leunt wat achterover… Hij streeft naar concerten van een uur, zonder pauze. Jongeren onder de 18, maar ook gepensioneerden, krijgen korting op de entree maar de gewone prijzen zijn onlangs verhoogd van 10 naar 12 Euro. Helaas bleek toen dat de huis aan huis bladen bij voorkeur evenementen met toegangsprijzen tot 10 Euro willen aankondigen!

Wat doet mijn werk met de maatschappij?

Waarom hij lid is geworden van de SP? Hij heeft toch wel genoeg aan zijn hoofd? ‘Dat moet in 2004 zijn geweest’, graaft hij in zijn geheugen. ‘Omdat het de enige eerlijke partij is, voor een samenleving waar mensen niet ten koste van elkaar leven, maar met elkaar.’ ‘Het is wel jammer dat de SP zo weinig uitgesproken ideeën heeft over cultuur’, voegt hij eraan toe,’ik vind er weinig over, ook landelijk niet. Terwijl het toch gaat om een belangrijke kwaliteit van leven, die niet direct met financiën te maken heeft. Maar het staat me toch meer aan dan het soort esthetische verwendheid van Groenlinks.

Ik zie ook iets terug van de gegroeide manier om met elkaar om te gaan, jullie proberen een soort clubgevoel te scheppen, op die dinsdagavonden enzo..dat bevalt me. Zoekend: ‘Ik verwacht dat mensen hun mond open gaan doen. Nu de financiële wereld in zijn voegen kraakt moet er een concentratie komen op de dingen die echt belangrijk zijn, de werkelijke waarde zit toch ergens anders.’

‘Nee, actief meedoen lukt me niet. Ik werk vooral ’s avonds, dus dat wordt lastig, maar ik probeer mijn ideeën op mijn eigen terrein toe te passen. “Wat doet mijn werk eigenlijk met de maatschappij”, dat vraag ik me af. Wat natuurlijk een soort luxe is, die veel mensen zich niet durven te permitteren. Dat begrijp ik wel, maar toch zou je daar wat meer over na mogen denken, zelfs al kun je er niets aan doen. Dat arbeidsethos dat alle andere vragen dood slaat, daar verzet ik mij tegen. Dat je moét werken, maar dat werk niet nuttig of leuk hoeft te zijn, eigenlijk een soort straf. De crisisdreiging die er nu is maakt het nog moeilijker, natuurlijk. Je mag blij zijn dat je werk hebt.

Dan resoluut: ‘Er wordt in deze tijd neerbuigend gepraat over professionele kunstenaars. Alsof wat zij doen geen werk is. Het is het mooiste werk dat ik me kan voorstellen!'

Op 11 december is er het eerstvolgende concert in de serie, met Roel als fluitist, om 15.30 uur, in de Vermaning in Zaandam. Zie www.nieuwehuysconcerten.nl.

Op 25 maart 2012 werkt Roel mee aan een uitvoering van de Johannes Passion, met het Collegium Vocale Zaandam, in de Bullekerk, aanvang 15.00 uur.