Zaanstreek

De Koning heeft een uitspraak gedaan die doet vermoeden dat wij samen het stikstof probleem gaan oplossen. Het woord ‘samen’ roept een fundamentele vraag op. Wat wordt hiermee bedoeld? In een badmintonvereniging hebben de leden het gevoel dat ze een zekere band met elkaar hebben.

Tekst: Wim Verhoeven – De Koffiekring

De berichten die binnenkomen over de samenleving wijzen in een andere richting. In een tijdsbestek van slechts enkele dagen lezen we het volgende. Op 12 oktober wordt wereldkundig gemaakt dat rijke Nederlanders in 2016 zo’n slordige 53 miljard euro in belastingparadijzen hebben gestald. In Duitsland is dit zelfs 331 miljard euro.

Vier dagen daarna is te lezen dat negen op de tien Nederlanders steeds meer worstelen met het betalen van de maandelijkse vaste lasten. Berichten als ‘ouderen in financiële nood’ en ‘een op de acht kinderen in armoede’ steken schril af bij de eerste constatering.

Het handelen van oligarchen slaat een bres in het rechtvaardigheidsgevoel. Iedereen wordt gecontroleerd, de belastingdienst kan op uitgave niveau meekijken. Als de weggesluisde bedragen zijn geconstateerd dan moet iemand daar inzage in hebben gehad. Het komt echter niet verder dan een constatering, althans volgens het bericht.
 
Een gesprek dat plaatsvindt over het rommelige beleid in Nederland spitst zich toe op het stoken van hout in de biomassacentrales, maar had net zo goed over de waanzin op andere gebieden kunnen gaan zoals het gasdebacle in Groningen, de jeugdzorg, toename dakloosheid of het pensioendrama.  ‘Ze doen maar wat’, een uitspraak die weinig vertrouwen uitstraalt.

Wie zich inleest in het stikstofdrama ontwaart een lange geschiedenis ontwijkingspolitiek die uiteindelijk heeft geresulteerd in de huidige situatie. Zie Trouw 17 oktober: ‘Hoe het stikstof gedrocht groeide en ter wereld kwam’. Vertrouwen en eenheid zijn woorden uit een verleden. De mensen die ik spreek hebben het gehad met de politiek, die elke slagvaardigheid mist.

Een man waarschuwt dat wat in Amerika gebeurt ook hier naartoe zal komen, voor zover we daar al niet voor een groot deel in zijn beland. Het boek ‘America: The Farewell Tour’ van Chris Hedges, beschrijft de neergang van dit imperium. Het gevangenissysteem dat goedkope of bijna gratis arbeidskrachten levert en dat een verdienmodel is geworden, de wanhoop van de enorme hoeveelheid mensen die in armoede leeft en de moraal die achter de horizon is verdwenen.

Hedges laat het punt zien wanneer de zaak om kan slaan. Daarvoor neemt hij ons mee terug naar de New Deal van Franklin Delano Roosevelt in de dertiger jaren van de vorige eeuw. Het gaat om het punt waarop het kapitalisme dreigt uit elkaar te vallen, zoals we wellicht nog mee zullen maken. Roosevelt ging volgens het boek naar zijn collega oligarchen en zei: ‘geef wat van jullie geld of jullie zullen alles verliezen in een revolutie’. Dat geld gaven de kapitalisten niet omdat ze medelijden hadden met de massa’s mensen die leden, maar uit angst.

In de tekst wordt Rosa Luxemburg aangehaald. De verandering moet van onderuit komen en heeft te maken met het bewustzijn van de massa. De boeren in Nederland vormen plotseling een enorme macht die andere groepen zou kunnen aansteken. Werd de uitspraak ‘we gaan het samen oplossen’ gevoed door angst of medelijden met de boeren? De geschiedenis kan het antwoord geven.