De columnisten: Het bewustzijn vergroten
De columnisten: Het bewustzijn vergroten
Nooit eerder leefde een groot deel van de mensheid in een wereld met zoveel welvaart. De keerzijde heeft inmiddels vele gezichten. In sociaal opzicht zijn we van de vroegere collectiviteit met meer houvast ongemerkt in het individualisme van nu beland met grotere onzekerheid. De verscheidenheid aan achtergronden en overtuigingen is enorm toegenomen. Inmiddels wordt steeds duidelijker dat zich een gemeenschappelijk belang aandient dat alle tegenstellingen of politieke kleur overstijgt.
Tekst: Wim Verhoeven – De Koffiekring
Het tot stand brengen van een betere samenwerkingskracht tussen burgers lijkt een begin om de stem van hen te versterken en meer harmonie te verwezenlijken. Zonder die eenheid en bewustwording zal echte verandering niet mogelijk zijn. De fundamentele vraag blijft hoe de situatie waarin we nu zitten, heeft kunnen ontstaan en welke belangen hierbij een rol hebben gespeeld.
Hier in het inloophuis De Bron te Zaanstad, zien vanmiddag mensen elkaar die net als ik deel uitmaken van een denktank. De achtergrond van de deelnemers is heel divers, maar er is zeker een grote expertise aanwezig ten aanzien van het sociale domein. We zijn al enkele keren eerder bij elkaar gekomen.
De fundamentele vraag die wordt gesteld is of we in eerste instantie in bepaalde wijken een antwoord kunnen vinden op het gebrek aan eenheid, ook tussen culturen. Soms staan groepen of individuen lijnrecht tegenover elkaar. Het lijkt of de versnippering een afspiegeling is van de maatschappij als geheel.
Mijn 96-jarige gesprekspartner die ik regelmatig in een park tegenkom wijst mij er nog maar eens op dat er vroeger hechte gemeenschappen waren. ‘Mensen hielpen elkaar als dat nodig was’. Gezien het gebrek aan eenheid lijkt de eerste opdracht, de verschillen te verkleinen. Eenvoudig gesteld ‘ik accepteer jouw overtuiging maar accepteer ook de mijne, waarna we elkaar als mensen zien met een gemeenschappelijk doel. Het recht om iets te geloven, maar ook niet te geloven.
Zelfstandig denken is belangrijk en in dit verband wijs ik op de beïnvloeding van mensen, weergegeven door de psychiater-filosoof Damiaan Denys. ‘Miljoenen jaren was de belevingswereld van de mens niet veel groter dan zijn directe omgeving. Het menselijk brein is zo geprogrammeerd dat het die omgeving probeert te doorgronden.
In een grenzeloze wereld vol prikkels, complexe informatie en alternatieve waarheden zien we soms door de bomen het bos niet meer’. Dit heeft een enorme invloed op onze mentale gesteldheid en op de samenleving als geheel. Waarom voelen we ons steeds vaker depressief en eenzaam, terwijl de wereld nog nooit zo toegankelijk en verbonden was?
De onderwerping aan een soort ‘centrifuge’ waarin we zitten en die steeds sneller draait heeft zijn tol geëist op de leefomgeving en de mens zelf. Ook lijkt het rechtvaardigheidsprincipe op de tocht te staan. Ik verwijs in dit verband onder andere naar John Rawls, (1921-2002) die altijd het principe heeft verkondigd dat de basisstructuur van een samenleving pas rechtvaardig is als de voordelen die de meest begunstigden genieten het welzijn van de minst begunstigden bevorderen. Met een gericht plan, enthousiasme, de aanwezige kennis en de aanknopingspunten gaan we trachten een eerste stap te zetten om de samenwerkingskracht en het bewustzijn van burgers te vergroten.