Hannie Schaft, vrouw in verzet
Hannie Schaft, vrouw in verzet
Elk jaar, op Internationale Vrouwendag, vrijdag 8 maart, wordt in Zaandam Hannie Schaft geëerd als symbool van het vrouwenverzet en als strijdster tegen racisme, fascisme en discriminatie. Zo ook in 2020.
Tekst: Anna de Groot
Jan van Keulen, Samy Yildirim, Martin Maij en Anna de Groot waren dit jaar namens de SP Zaanstreek bij de herdenking en legden bloemen neer bij het monument bij Westzijde 39 in Zaandam.
Hannie Schaft, communist, geboren op 16 september 1920 in Haarlem, studeerde Volkerenrecht aan de Universiteit van Amsterdam. In de eerste oorlogsjaren deed ze als studente al verzetswerk tegen de Duitse nazi-overheersers. Zij rondde haar studie af in 1943 en zocht contact met de Haarlemse verzetsgroep van de Raad van Verzet. Zij verrichtte, samen met anderen, vele verzetsdaden en werd bekend bij de Duitsers als "het meisje met het rode haar".
Samen met Jan Bonekamp pleegde ze een aanslag op Piet Faber in Heemstede en een korte tijd later op de Zaanse politiekapitein Ragut. Hij zou in dienst zijn van de Sicherheitspolizei en goed hebben verdiend aan het verraden van mensen. Op de Westzijde schoot Hannie hem van zijn fiets. Jan volgde om het genadeschot te geven. Maar Ragut schoot tegelijkertijd Jan in zijn buik. Jan vluchtte een huis binnen, kwam op de eerstehulppost terecht waar een agent de Sicherheitsdienst waarschuwde. Deze kregen in Jans laatste levensuren nog enkele adressen uit hem. Tenslotte boog Emil Rühl zich over hem heen, die zei een vriend te zijn en vroeg of hij nog wat voor hem kon doen. Daarop gaf Jan het adres van Hannie Schaft aan de Van Dortstraat. Hannie schaft was zeer ontdaan vanwege de dood van Jan Bonekamp.
Na enige tijd pakte ze samen met Truus en Freddie Oversteegen het verzetswerk weer op, verbetener dan ooit. Ze pleegde in totaal aanslagen op minstens acht collaborateurs. Lang niet alle aanslagen lukten, soms werden door verschillende verzetsgroepen meerdere pogingen gedaan. Hannie deed mee aan een mislukte poging tot liquidatie van drie kopstukken van de Haarlemse recherche: inspecteur Fake Krist, Willemse en Smit. Daarbij raakten de verzetsleden, ook Hannie, gewond en moest ze op een ander onderduikadres herstellen.
Op 21 maart 1945 ging het mis. Bij een controle bij de muur in Haarlem-Noord vond men verzetskrantjes in haar fietstas. Ook had ze een pistool. Daarmee was ze op weg naar een verzetsgroep in IJmuiden. Hannie Schaft werd, 24 jaar oud, in de duinen bij Overveen op 17 april 1945 doodgeschoten, drie weken voor de bevrijding. Op 27 september 1945 werd Hannie Schaft herbegraven op de erebegraafplaats in Overveen.
Het monument bij Westzijde 39 in Zaandam is de plaats waar Jan Bonekamp op 21 juni 1944 werd neergeschoten en dodelijk gewond raakte. En natuurlijk was er een toespraak (door Jan Hamming), waren er gedichten van de leerlingen van de Hannie Schaftschool en was er, in de nazit, een gesprek met de kinderen (met als gespreksleider Hans Kuyper). Goed om op Internationale Vrouwendag de vrouwelijke held Hannie Schaft te herdenken.