Zaanstreek

Toen ik klein was, hoorde ik op tv het verhaal van iemand die een grote erfenis ontvangen had van een familielid, die jaren ervoor naar Zuid-Amerika geëmigreerd was om daar zijn geluk te vinden. Dit verhaal maakte erg indruk op mij als kind: wie wilde tenslotte niet een grote erfenis ontvangen! Wat ik ook spannend vond, was het idee dat er misschien ergens op deze wereld een ver familielid (een emigrant dus) van mij rondliep zonder dat ik van zijn bestaan afwist.

door: Gabriella Molica

Toen ik geschiedenis ging studeren, kreeg ik een ander, minder rooskleurig beeld van de emigratiegolven die Europa gekend heeft. De mensen die bijvoorbeeld vanuit Nederland naar Canada of USA of Australië geëmigreerd waren, hadden vast geen andere keuze. Ze hadden geen baan en geen hoop op een betere toekomst in eigen land. Ze moesten gewoon emigreren en hun geluk in een ander land zoeken. Op dat moment besefte ik dat de woorden ‘geluk’ en ‘geluk zoeken’ een totaal andere betekenis moesten hebben.

Kon ik wel op basis van hun noodzaak deze mensen als ‘gelukszoekers’ definiëren?
En wat betekende het om alles achter te laten, huis en haard te moeten verlaten om een onzekere toekomst tegemoet te gaan?
Wat had die mensen nu eenmaal bezield om zo’n moeilijke reis te ondernemen?
Was dat misschien niet de droom van een betere toekomst?
En koesterden ze wellicht niet het idee om op een dag terug te gaan om met trots te laten zien dat het hun gelukt was om die droom waar te maken?

Dezelfde vragen stel ik me nu weer, als ik naar alle politieke debatten over migratie luister of als ik de reacties van mensen op sociale media zie. Persoonlijk ben ik noch voor noch tegen migratie, maar ik ben wel tegen het idee dat mensen door economische omstandigheden gedwongen worden om te gaan emigreren. Want dit is niet alleen het geval van de meeste vluchtelingen, die met veel moeite en op eigen risico Europa bereiken, maar ook van vele Europeanen die hun geboorteland hebben moeten verlaten om ergens anders binnen de EU hun geluk te zoeken.

Dit is ook het verhaal van vele Oost-Europeanen die na de val van de Berlijnse muur en het ineenstorten van de voormalige Sovjet-Unie, gedwongen werden om elders hun geluk te zoeken. En dit is eveneens het verhaal van vele hoogopgeleide Griekse en Italiaanse jongeren die na de financiële crisis van 2009, vanwege de harde bezuinigingen, hun kans op een baan in eigen land in rook zagen opgaan. Hebben deze mensen wel een keuze gehad en kunnen we hen als opportunistische gelukszoekers zien? Ik denk van niet, maar ik denk evenzeer dat de tijd rijp is om de begrippen ‘geluk’ en ‘gelukszoekers’ opnieuw te definiëren.