Zaanstreek

Uit de troonrede van de toenmalige koningin Juliana in 1979: ‘Ons land is vol, ten dele overvol’. Een duidelijke uitspraak die kennelijk net als andere signalen, zoals van de Club van Rome ‘Grenzen aan de groei’ genegeerd is. Te weinig agenten, te weinig verplegend personeel, te weinig leraren of omgekeerd te veel mensen? Het lijkt of er zand in de motor van de samenleving zit en deze vastloopt. Op veel gebieden ontstaan problemen en het lijkt steeds moeilijker duurzame oplossingen te bedenken.

Tekst: Wim Verhoeven - De Koffiekring

Tijd om weer eens raad te vragen aan een wijze uit het verleden. Hij was ooit bevriend met de Engelse econoom Thomas Robert Malthus, die zich rond 1800 had beziggehouden met bevolkingsgroei. Hij herkende mij onmiddellijk toen ik het café binnenstapte. ‘Ik dacht wel dat wij elkaar nog een keer zouden ontmoeten’, zei hij op luchtige toon. Terwijl buiten op straat een luidruchtige demonstratie aan de gang was, probeerde ik me verstaanbaar te maken. We belandden uiteindelijk achterin de zaak waar het wat rustiger was.

Ik vond het fijn om hem weer te zien zodat ik gebruik kon maken van zijn wijsheid. ‘Je komt mij opzoeken omdat het een puinhoop in de samenleving is en je iets hierover wilt vragen’. Zijn woorden hadden iets cynisch, terwijl hij een teug van een drank nam die ik niet thuis kon brengen. ‘Kunt u iets zeggen over de kern van de problemen?’, bracht ik naar voren, terwijl de ober een biertje voor me neerzette. Nadat hij mij enige tijd had geobserveerd, kwam hij met een tegenvraag. ‘Waarom wil je dat weten?’, vroeg hij.

Mijn antwoord dat ik er iets van wilde leren bevredigde hem niet maar hij ging toch het gesprek aan. ‘Kijk, in de eerste plaats heb je een bepaalde balans nodig. Dit slaat op ons gedrag maar tevens op bijna alle andere zaken. Ik heb begrepen dat de wereldbevolking de laatste honderd jaar meer dan verviervoudigd is’. ‘We zitten nu op bijna acht miljard’, liet ik wat beschamend weten. In Nederland bestaat de Club van Tien Miljoen. Dit is een stichting die als doelstelling heeft de bevolkingsomvang af te stemmen op de natuurlijke draagkracht. Zij dachten geloof ik aan maximaal 10 miljoen inwoners.

Volgens berekeningen van het Global Footprint Network zouden bij de huidige ecologische voetafdruk slechts 4,5 miljoen mensen in dit land duurzaam kunnen leven. Het zijn er bijna 18 miljoen en samen met een ongecontroleerd kapitalisme betekent dit vervuiling, verdwijnen van natuur en o.a. psychische schade. De man die tegenover mij zat keek naar de bar en bestelde nog een keer zijn mysterieuze drankje.

‘Weet je, in een tijd met grote catastrofes worden mensen vindingrijk, dus misschien zien ze dan een oplossing. Anderzijds moeten we er rekening mee houden dat de natuur het zelf gaat regelen’, was zijn overpeinzing. ‘Geboortebeperking zit er niet in’.  Toen ik terugkwam van het toilet was mijn gesprekspartner verdwenen. Op tafel lag een briefje met de tekst ‘DE AARDE BIEDT VOLDOENDE OM IEDERS BEHOEFTE TE BEVREDIGEN MAAR NIET IEDERS HEBZUCHT’. Mahatma Gandhi.