Zaanstreek

Door: Carla Schuddeboom, SP raadslid

Afgelopen vrijdag 16 mei bracht SP kamerlid Krista Van Velzen, samen met twee beleidsmedewerkers, een werkbezoek aan de bajesboten in Zaanstad. Ze spraken daar met drie hoge lieden en twee mensen van de gedetineerdencommissie (die er allebei vanaf het begin, dus al 7 maanden, zaten). Ook kregen ze een uitgebreide rondleiding en een demonstratie brandontruiming. Bij die brandontruiming viel het Krista op dat de gedetineerden op deze boot beter wisten wat er gedaan moest worden dan de bewakers destijds op Schiphol. Zo goed worden zij bij binnenkomst al geïnstrueerd. Een positief punt dus, maar er vielen ook wel enige kritische noten te kraken.

Na het bezoek had het drietal een gesprek met leden van bestuur en fractie van de Zaanse SP over dit onderwerp. Een paar vragen aan Krista:

Wat vindt de SP? Mogen vreemdelingen worden opgesloten?

‘Ja, maar wel pas als uiterste middel. De SP is immers niet voor het onvoorwaardelijk open stellen van de grenzen. We vinden dat mensen die hier niet mogen zijn uitgezet moeten kunnen worden en dus eventueel ook opgesloten, als dat daarvoor nodig is.’

Wanneer zou dit nodig zijn?

'Opsluiten van vreemdelingen mag volgens de wet alleen onder strikte voorwaarden gebeuren, namelijk als de openbare orde in het geding is en als er zicht is op uitzetting. Onder Verdonk zijn deze voorwaarden erg opgerekt, zodat steeds meer mensen er onder zijn gaan vallen en werden opgesloten. Vroeger is er bijvoorbeeld wel gewerkt met een meldingsplicht, al kwam dat ook doordat er toen niet voldoende cellen waren. Die cellen zijn er in grote hoeveelheden bijgebouwd. Dit kabinet wil de illegaliteit ook bestrijden. Maar volgens de SP moeten de wettelijke voorwaarden weer veel strikter worden toegepast. De openbare orde moet echt in het geding zijn en er moet daadwerkelijk zicht zijn op uitzetting'.

Hoe ga je dan om met mensen die niet uitgezet kunnen worden omdat hun land ze niet terug wil hebben (bijvoorbeeld Chinezen)?

'Daar ligt inderdaad een probleem. China zegt wel dat mensen die meewerken zo terug kunnen komen, maar dat is in de praktijk niet waar. In de afgelopen vier jaar zijn er maar 240 Chinezen naar China terug gekeerd met medewerking van de Chinese ambassade. Dat is weinig. Het wrange is dat Chinezen - en dat geldt ook voor andere ‘ongedocumenteerde vreemdelingen’ – die niet meewerken aan hun uitzetting, meestal na zes maanden worden vrij gelaten Als ze pech hebben kunnen ze dan trouwens opnieuw opgepakt worden. Maar degenen die wel meewerken hebben vaak ‘zicht op uitzetting’ en worden om die reden langer opgesloten!
Er is een uitweg voor degenen die echt niet terug gestuurd kunnen worden en dat is het ‘buiten schuld’ criterium. Iemand die volop meewerkt aan uitzetting heeft recht op een verblijfsvergunning als het na een bepaalde tijd nog niet is gelukt. Hier wordt echter heel erg bekrompen mee omgegaan'.

Volgens de SP hoeven dus niet alle bajesboten dicht?

'Er waait wel een andere wind onder dit kabinet. De vreemdelingen die veroordeeld zijn voor misdaden zitten nu bijvoorbeeld apart van degenen die niets misdaan hebben, maar geen geldige papieren hebben. Ook daarom zou je trouwens de laatste groep meer vrijheid kunnen gunnen. De boten in Rotterdam en Dordrecht moeten zo snel mogelijk dicht, dat hebben we steeds gezegd. De boten in Zaandam zien er veiliger uit dan die in Rotterdam en Dordrecht, meer als gewone gevangenissen. Met de sportfaciliteiten op de kade zijn ze misschien nog wel iets beter. Dat neemt niet weg dat we er tegen zijn om vreemdelingen in een gewone gevangenis op te sluiten; de omstandigheden moeten juist beter zijn! Dus wat beter kan, en moet, is het regime op de boten, de manier waarop de gedetineerden behandeld worden. Er zou een avondprogramma moeten zijn, studiefaciliteiten en een maximale verblijfsduur van 6 maanden. Het verschijnsel dat mensen keer op keer worden opgepakt terwijl ze niet kunnen worden uitgezet zou ook moeten worden afgeschaft'.