Zaanstreek

‘De wens van ons allen is dat de boten zo snel mogelijk weg zijn’. Geen opzienbarende uitspraak voor SP'ers misschien, maar wel als die uit de mond van PvdA-fractieleider Songül Mutluer komt. En dat was afgelopen donderdagavond het geval. Opzienbarend, want toen maakten de collegepartijen, waaronder de PvdA, met steun van het CDA en wat kleine rechtse partijtjes, het opnieuw mogelijk dat de bajesboten juist langer blijven liggen. Langer dan tot september 2011, zoals oorspronkelijk volgens het bestemmingsplan de bedoeling was.

Door Carla Schuddeboom, steunfractielid

Wat vooraf ging

In april van dit jaar bleek ineens dat het college al lang van plan was om de bajesboten opnieuw een tijdelijke plek te geven in het nieuwe bestemmingsplan Achtersluispolder. Een groot deel van de gemeenteraad was toen zeer onaangenaam verrast, ook omdat ze zo gepasseerd werd, en er volgden verhitte debatten. De VVD en het ZOG hadden, evenals wat rechtse splinterpartijtjes, nergens moeite mee, maar uiteindelijk ging ook collegepartij PvdA toch achter het college staan, al was het duidelijk met heel veel moeite. Een motie om dit plan niet door te laten gaan haalde het daardoor niet.

Als doekje voor het bloeden kwam de PvdA toen vlak voor de raadsvergadering nog met een motie waarin aan die verlenging zeven voorwaarden werden gesteld. Deze motie werd wel met meerderheid van stemmen aangenomen. De SP stemde tegen, net als Rosa en nog een paar partijen, omdat ze hier niets van verwachtten. En, helaas, terecht. Voorwaarden blijken geen voorwaarden te zijn. Justitie gaat haar eigen gang en de ondersteuners van de motie vinden het best.

Justitie gaat haar eigen gang, voorwaarden nauwelijks ingewilligd

Na enig overleg kwam er op 25 mei een brief van staatssecretaris Teeven, waarin opnieuw werd bevestigd wat we zo langzamerhand wel weten: Justitie gaat net als in het verleden haar eigen gang. Want wat blijkt:

• De boten zullen ook gebruikt worden voor andere doelgroepen dan vreemdelingen zonder papieren. Op dit moment zitten er volgens de Volkskrant bijvoorbeeld Amsterdamse krakers opgesloten.
• De mogelijkheid dat er straks vreemdelingen worden opgesloten onder nieuwe strafwetgeving blijft bestaan. Teeven zegt alleen nieuw overleg toe.
• Uit de brief van Teeven blijkt helemaal niet dat de boten uit gebruik zullen worden genomen vòòr maart 2013, zoals sommige raadsleden ten onrechte beweerden.
• Er komt geen juridisch houdbare overeenkomst tussen de gemeente en justitie. Teeven vindt zijn brief wel voldoende. Maar een brief is geen overeenkomst, zoals zelfs een niet-juridisch geschoold iemand kan weten.
• Intussen zijn ook in het verleden gestelde voorwaarden aan het gebruik van de boten vergeten. Uitgeprocedeerde asielzoekers zitten er al lang, maar er zit zelfs niemand meer op voordracht van de gemeente in de Commissie Van Toezicht, wat indertijd een uitdrukkelijke voorwaarde was. De hele gedachte dat de boten in Zaanstad zouden mogen liggen op voorwaarde dat de omstandigheden er beter zouden zijn dan elders, is al lang vergeten.
• In het verlengde hiervan: de aanbevelingen over het regime op de boten uit het rapport van Amnesty International èn van de Inspectie voor de Sanctietoepassing over medische zorg, bezoekrecht van vrijwilligers en dagbesteding neemt Teeven niet over. Alleen voorzover ze in zijn ogen waardevol zijn (het zou ook wel vreemd zijn, als dat niet gebeurde). Erger nog: Rita Visscher van de CU en ook Ruud Pauw van ROSA meldden in de raadsvergadring dat juist op dit moment pogingen worden ondernomen om de vrijwilligers van de bezoekersgroep van het humanistische Humanitas van de boten te weren. Overigens kwam daarop geen enkele reactie van het college of de collegepartijen

Wegkijken is geen optie

Ondanks al deze voortdurende problemen en onduidelijkheden en vonden de coalitiepartijen dat ze heel wat binnen hadden gehaald met hun voorwaarden. Vooral de zinsnede in Teeven’s brief dat hij niet zal aandringen op verlengd gebruik van de pontons op de huidige ligplaats na maart 2013 werd met grote tevredenheid ontvangen. We zullen zien wat die zinsnede waard blijkt te zijn.

Wethouder Straat van Ruimtelijke Ordening (VVD) kreeg er van de PvdA wel flink van langs over de manier waarop de raad in april door de plannen is overvallen, en hij beloofde het dit keer allemaal veel beter te doen en de raad wel op de hoogte te houden. Verder was het een mat en chagrijnig debat, waarin de burgemeester Ruud Pauw van ROSA op ongebruikelijke wijze het zwijgen oplegde toen hij wilde reageren op andere partijen. Het ging over van alles, maar niet over de narigheid die we daar verstopt hebben op een bedrijventerrein.

Het ziet ernaar uit dat veel partijen het irritant beginnen te vinden dat ze steeds maar weer worden herinnerd aan de ellende op deze boten binnen de gemeentegrenzen. Ze willen liever niet weten wat daar gebeurt. Dat daar mensen die geen enkel misdrijf hebben gepleegd een jaar opgesloten kunnen zitten, om dan op straat te worden gezet of naar het station Zaandam te worden gebracht (ook al tegen de afspraken trouwens). Omdat Nederland ze helemaal niet uit kàn zetten. Omdat geen enkel land ze wil hebben. Om dan weer opnieuw te worden opgepakt, zodat sommigen al jaren gevangen zitten. De gemeenteraadsleden weten het wel, ze hebben informatie genoeg gekregen, onder andere van Amnesty, maar ook van het Humanistisch Verbond. Ook over alternatieven voor opsluiting, die er wel degelijk zijn (zoals elektronisch toezicht, meldplicht of op zijn minst een humane vorm van opsluiting, zonder isoleercellen). Maar het is makkelijker je te verschuilen achter procedures, achter de “Haagse politiek” waar wij niet over gaan, achter je zorgen over de werkgelegenheid, of een ‘algemeen belang’ of de kosten die de brandweer moet maken voor de brandveiligheid (Democratisch Zaanstad was aanvankelijk alleen tegen de verlenging vanwege de kosten die de gemeente moet maken voor de beveiliging).

Gelukkig is ‘wegkijken’ in onze open maatschappij niet zo makkelijk en zijn er steeds meer burgers die kennis nemen van deze wantoestand. Daar putten we moed uit, hoewel de situatie er onder dit kabinet natuurlijk niet makkelijker op wordt.