Zaanstreek

In de Zaanse raad wordt de komende weken de begroting 2011-2015 besproken. Daarin worden draconische bezuinigingen voorgesteld. Zo worden bezuinigingen uit Den Haag één op één doorgezet, en dat reduceert de gemeente tot een uitvoeringskantoor van het kabinet. Maar de gemeente heeft ook haar eigen verantwoordelijkheid tegenover haar inwoners. De SP roept het Zaanse college van PvdA, VVD, ZOG en GroenLinks op haar menselijke gezicht te tonen, en te kiezen voor de gewone Zaankanters. Volgens de SP is er financiele ruimte, het is een kweste van kiezen. Namens de SP gaf fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer op donderdag 27 oktober onderstaande 'algemene beschouwing' over de begroting.

"Zaanstad bezuinigt de komende jaren 40 miljoen, 10% van de totale begroting. Een flink deel van die bezuinigingen komen direct terecht bij de Zaankanters die toch al het minst te besteden hebben. De toekomst van de mensen bij Baanstede is erg onzeker, de eerste ontslagen zijn al gevallen. Voor de meeste nieuwe arbeidsgehandicapten zal er straks geen plek meer zijn. Wie een uitkering aanvraagt, kan worden gedwongen daarvoor een onbetaalde tegenprestatie te leveren. Mensen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt worden niet meer geholpen en aan hun lot overgelaten. De langdurigheidtoeslag voor mensen die lang op bijstandsniveau moeten rondkomen, wordt drastisch beperkt.

Het achterliggende idee is nog steeds: "de overheid moet kleiner, de markt lost het wel op". Ieder voor zich en de markt voor ons allen. Precies het neoliberale beleid dat ons deze crisis heeft bezorgd, en wij mogen ervoor betalen. De SP vreest dat honderden Zaankanters met dit beleid de komende jaren door de bodem zullen zakken.

Daarom blijft de SP hameren op een kerntakendiscussie, zoals wij dat bij de vorige begroting ook al deden. Want met elke begroting, elke kadernota, elk voorstel tot bezuiniging, wordt de neoliberale ideologie in de praktijk gebracht. Zonder dat de raad, de democratisch gekozen volksvertegenwoordiging van Zaanstad, daar een fundamentele discussie over heeft kunnen voeren. Eerst een discussie over wat een gemeente is en wat een gemeente voor en met haar inwoners kan betekenen, en pas ná die discussie daar beleid op maken. Of zoals Jan de Vries het bij de kadernota mooi formuleerde: “een kerntakendiscussie gaat aan financieel beleid vooraf”. En niet andersom, door, zoals in de begroting wordt voorgesteld, een bezuinigingsopgave van 5 miljoen neer te leggen in 2015, als gewenste uitkomst van de kerntakendiscussie.

We begrijpen dat het college met de gevolgen van de crisis en de door Den Haag opgelegde bezuinigingen in haar maag zit. Het zijn geen gemakkelijke tijden. Overigens is het wel VVD-broeder Rutte die het Haagse beleid dicteert, zoals de VVD de afgelopen decennia steeds heeft gedaan. Dus in het geval van de Zaanse VVD is het waarschijnlijk geen kwestie van ‘niet kunnen’, maar van ‘niet willen’.

Zeer prettig verrast is de SP met het moedige besluit om de spoorwegovergang Guisweg te schrappen. Geen gemakkelijk besluit, ik weet uit eigen ervaring hoe lang je soms voor de stoplichten staat te wachten. Maar niettemin: hulde! De SP heeft dit college er regelmatig op aangesproken dat ze haar hart niet laat spreken of knopen zélf weigert door te hakken. Maar de Guisweg bewijst ons ongelijk. Misschien is dit het eerste van een reeks ferme voorstellen waar de raad haar tanden in kan zetten, in plaats van eerdere vage en voorwaardelijk geformuleerde plannen.

Wat de SP betreft wordt in ieder geval een deel van de 29 miljoen die met dit voorstel wordt vrijgespeeld, gebruikt om de gevolgen van een aantal bezuinigingen te repareren. Daar kan het geld voor het doortrekken van de A8-A9 nog bij, want die weg komt er voorlopig toch niet. Geld dat we met deze en andere creatieve oplossingen vrijmaken, zou gebruikt kunnen worden om een sociaal investeringsfonds op te zetten.

Uit dat sociale investeringsfonds kunnen dan in ieder geval voor de komende jaren een aantal bezuinigingen worden gecompenseerd of gerepareerd. Want wat betreft de SP blijft de sociale werkvoorziening in stand en blijft armoedebeleid overeind. Dit in overeenstemming met de bij de vorige begroting met overweldigende steun aangenomen SP-motie over Baanstede: “Dat het college zich tot het uiterste in zal blijven spannen om te zorgen dat het aantal werkplekken bij Baanstede en de arbeidsvoorwaarden gehandhaafd blijven.” En in overeenstemming het collegeprogramma: “Voor de groep die door omstandigheden niet aan het reguliere arbeidsproces kan deelnemen, zijn voldoende opvangmaatregelen beschikbaar. Daartoe houden wij het huidige minimabeleid in stand en via de armoedemonitor houden wij een vinger aan de pols.” (uit: Wederzijds aanspreekbaar op basis van vertrouwen, pag. 12)

Een dergelijke sociale investering is niet alleen rechtvaardig, het zou ook een krachtig signaal naar de inwoners van Zaanstad zijn dat we als gemeente verantwoordelijkheid nemen voor het lot van gewone mensen. Dat politiek, werkelijk betrokken en menselijke politiek, en niet technocratisch spreadsheet-management, het verschil kan maken!

Het zou ook een investering zijn in de plaatselijke economie, met onmiddellijk effect. De bezuinigingen ongewijzigd door laten gaan, leidt direct tot wat neoliberale economen ‘vraaguitval’ noemen. Wij noemen dat in dit verband armoede. In ieder geval zal het leiden tot minder bestedingen, en dus een versterking van de economische malaise. En op termijn tot meer uitgaven, zoals voor jeugdzorg of schuldhulpverlening, wat met goed armoedebeleid kan worden voorkomen. Het slechtste wat je nu kunt doen is de lokale samenleving stukbezuinigen. Dat geldt voor Griekenland, dat geldt voor Zaanstad.

En, wij zien de financiële ruimte. Vandaar de oproep aan het college: kies sociaal, maak niet dezelfde fouten als het kabinet. Kies voor een sociaal investeringsfonds, te financieren met een deel van de 29 miljoen van de Guisweg. De SP zal daarvoor met voorstellen komen.

Overigens helpt het niet dat de begroting niet goed leesbaar is, en qua indeling weer is gewijzigd ten opzichte van vorig jaar. Het zoeken naar bekostiging voor alternatieve bestedingsvoorstellen is in deze begroting daardoor onnodig moeilijk. Dat beperkt de ruimte voor de raad, en hindert daarmee de optimale uitoefening van onze democratische rechten.

Het sociale alternatief ligt voor het oprapen, het is alleen een kwestie van even bukken. Toe, het is niet moeilijk, pak het even op!"