Zaanstreek

Op donderdag 5 juli werd in de gemeenteraad de kadernota besproken. De kadernota bevat de plannen op hoofdlijnen die het college van PvdA, VVD, ZOG en GroenLinks voor de komende periode voorstellen. Deze kadernota staat in het teken van bezuinigingen uit Den Haag en plannen voor een kleinere overheid. Hieronder de algemene beschouwing die fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer uitsprak namens de SP-fractie in reactie op de kadernota.

We benijden het college niet. Het krijgt de ene bezuiniging na de andere te verwerken. We delen ook de zorgen over de onduidelijkheid van het Haagse beleid. Zo zou men niet met gemeenten om moeten gaan. Maar deze situatie is niet alleen aan de crisis, maar ook aan deze regering te wijten, die op dit moment drijft op een uiterst onzeker Kunduzakkoord. Wij zijn minder pessimistisch dan het college over de toekomst, want de sleutel naar een betere toekomst ligt in september in ieders handen. We hoeven niet altijd bezuinigingskabinetten te hebben.

In IJsland is het ook gelukt! Het SP-congres afgelopen zaterdag had een bijzondere gast: de minister van Economische Zaken en vicepremier van IJsland. Zijn partij zit sinds 2009 in de regering en heeft dus de zware taak de puinhopen van het faillissement van de IJslandse banken en de politiek op te ruimen. Het land heeft de laatste jaren grote stappen voorwaarts gemaakt: een teruglopende werkloosheid, forse economische groei en het begrotingstekort is van 13% teruggebracht naar 1,5%. Hij benadrukte dat het mogelijk is om op een sociale manier de crisis te lijf te gaan. Door de verzorgingsstaat intact te houden garandeert de regering dat onderwijs en gezondheidszorg blijven functioneren. Veel mensen behouden daardoor hun baan en ook mensen die hun baan kwijtraakten hielden iets te besteden over. Geld dat rechtstreeks in de economie wordt gepompt en niet ergens in buitenlandse aandelen verdwijnt omdat de rijken het toch niet direct nodig hebben. Dit is de economie zeer ten goede gekomen.

Deze kadernota is noodzakelijk en helder opgesteld, maar door de vele onzekerheden erg voorwaardelijk, en we moeten er dus flexibel mee om gaan.

Wethouder Olthof stelde bij de presentatie van deze kadernota vorige week dat sommige partijen bij het aantreden van dit college de bezuinigingen van toentertijd 18 miljoen bestempelden als ‘voorbarig’. En dat die partijen ongelijk hadden, want de bezuinigingen die nu over ons heen worden gestort, zijn nog veel groter dan toen. Die opmerking was duidelijk aan de SP gericht.

Onze kritiek was overigens nooit beperkt tot de opmerking dat de bezuinigingen te voortvarend waren, maar vooral dat de Haagse bezuinigingen zo trouw werden uitgevoerd door dit college, en daarmee de rekening voor de crisis kwam en komt de liggen bij de mensen die de crisis niet hebben veroorzaakt.

Maar de wethouder heeft wel een punt. Zelfs wij bij de SP konden niet bevroeden dat het rechtse VVD-beleid uit Den Haag en de opgelegde bezuinigingen door de EU, het IMF en de heilige rating bureau’s, de crisis zó zouden verergeren. In plaats van meer van dezelfde neoliberale bezuinigingen die de crisis hebben veroorzaakt, zijn massale investeringen nodig om ons op sociaal uit de crisis te helpen. We hopen dan ook dat de Zaanse PvdA deze gedachte deelt, zoals de landelijke PvdA onder Samsom nu ook lijkt in te doen.

Het is goed om te zien dat in deze kadernota wordt geconstateerd dat de kerntakendiscussie tot nu toe heeft laten zien dat raad en college vinden dat er in het huidige takenpakket niet fundamenteel geschrapt kan worden. Dat sterkt ons in onze opvatting dat de taken van de gemeente onontbeerlijk zijn voor een sociale samenleving.

We delen ook de zorg die in deze kadernota herhaaldelijk wordt uitgesproken over pijnlijke bezuinigingen uit Den Haag. Tegelijkertijd echter, wordt op pagina 7 gezegd dat het college van mening is “dat de ingezette hervorming van het sociaal beleid doorgang moet vinden, omdat wij er van overtuigd zijn dat een transformatie naar het vergroten van maatschappelijke verantwoordelijkheid de burger ten goede komt.” Zijn het nu volgens het college Haagse beleidsmaatregelen die tot pijnlijke beslissingen leiden, of is het college zélf van mening dat de ‘hervorming’, oftwel bezuinigingen, moeten plaatsvinden? Het lijkt op het laatste. Kennelijk heeft dit college de neoliberale gedachte zozeer eigen gemaakt dat het bezuinigingen aangrijpt om de eigen ideologie verder door te drukken.

Er gaat wederom fors gesneden worden in functies en formatieplaatsen in het primaire proces van de gemeente. Hetzelfde mantra van de kleinere overheid als altijd. 87 voltijdbanen verdwijnen tot 2015 in de toch al kleine ambtelijke organisatie. Wie nog wordt aangenomen krijgt slechts een tijdelijk contract. Zo toont de gemeente Zaanstad zich geen goed werkgever en draagt zij bij aan de krimp van de lokale economie. Wat deze ontslagen bijdragen aan de grote kostenpost ‘inhuur derden’, wordt echter niet duidelijk. Of neemt de flexibele schil juist toe, en daarmee de kosten voor de gemeente op langere termijn en de onzekerheid voor de werknemers?

De SP ziet dat cultuur en welzijn een dubbele dip krijgen: naast de ingeboekte bezuinigingen worden hun subsidies ook niet geïndexeerd, waardoor die sectoren harder worden getroffen dan op het eerste oog lijkt.

Maar er gloort hoop! Het college geeft ook aan dat ze het sociale domein bij bezuinigingen wil ontzien. Geweldig! We kijken dan ook uit naar de ideeën van het college om in dat kader bijvoorbeeld Baanstede in de toekomst overeind te houden en geld te reserveren voor armoedebeleid, waarop door de crisis steeds meer een beroep wordt gedaan. Zulke voorzieningen zijn nu het hardste nodig! Om dat te realiseren zullen we de regel om ‘bezuinigingen binnen het programmaveld op te vangen waar ze ontstaan’, moeten laten vallen. Aan het bestaande armoedebeleid in Zaanstad valt overigens nog wel wat te verbeteren. Wij willen hiervoor met voorstellen komen.

Na de verkiezingen van 12 september in Nederland mogen we misschien eindelijk een echt linkse regering tegemoet zien. Eentje met een sociale oplossing voor de crisis. Dan is deze kadernota wellicht meteen achterhaald.

Kortom: een sociale oplossing is nodig én mogelijk. Tijd voor verandering!