Zaanstreek

Op donderdag 18 oktober gaven de verschillende raadsfracties hun mening ('algemene beschouwing') over de Begroting 2013-2016. De begroting bevat de plannen en hun financiële gevolgen hoofdlijnen die het college van PvdA, VVD, ZOG en GroenLinks voor de komende periode voorstellen. Deze begroting staat in het teken van bezuinigingen uit Den Haag en plannen voor een kleinere overheid en afbraak van de sociale sector. Hieronder de algemene beschouwing die fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer uitsprak namens de SP-fractie.

In deze begroting komt het woord “zelfredzaamheid” 11 keer voor, de uitdrukking “eigen verantwoordelijkheid” 18 keer. Deze woorden zijn nooit gericht aan bedrijven, alleen aan burgers. Vrijwilligers, waar de terugtrekkende overheid steeds meer van verwacht, worden maar liefst 38 keer genoemd. “Solidariteit” tot slot, hoe kan het ook anders, wordt niet één keer genoemd door het college.

Zelfredzaamheid of solidariteit?

Zelfredzaamheid is waar dit college werknemers van de sociale werkvoorziening toe veroordeelt. In haar eigen woorden: “Het college kiest er … voor om de herstructurering van BaanStede voort te zetten ondanks het niet doorgaan van de Wet werken naar vermogen.” (pagina 12 van de begroting) en “iedereen [moet] in dienst bij een reguliere werkgever” (Raadsinformatiebrief 9 oktober 2012). Gisteren kregen we een voorproefje van wat voor drama hier dreigt te ontstaan toen we 150 werknemers van BaanStede in De Lindenboomzaal bij elkaar brachten, en de mensen achter de cijfers zagen.

Hoe anders was het nog tijdens het begrotingsdebat in 2010, toen college en PvdA-fractie in koor zeiden dat de sociale werkvoorziening zoveel mogelijk ongemoeid moest blijven. Er werd toen zelfs met overweldigende steun een motie van de SP aangenomen, die luidde: “Dat het college zich tot het uiterste in zal blijven spannen om te zorgen dat het aantal werkplekken bij BaanStede en de arbeidsvoorwaarden gehandhaafd blijven.” (Zie verslag begrotingsdebat 2010)

BaanStede opgegeven

Nou, het is 2012 en het lijkt alweer een eeuw geleden. Een raadsbesluit wordt hiermee genegeerd. Voor de werknemers bij BaanStede die het niet gaan redden rest geen solidariteit, maar ‘eigen verantwoordelijkheid’.

De sociale taken van de gemeente, die volgens de kadernota zo veel mogelijk ontzien zouden worden, staan ook verder op de tocht. Zonder enige discussie in de raad worden maatregelen aangekondigd als ‘eerst maar een maand op een houtje bijten voordat je een bijstandsuitkering krijgt’ en ‘aan het werk gezet worden zonder loon’. De discussie daarover in de raad is al maanden geleden aangekondigd, maar kennelijk met de vorige wethouder naar Den Haag verdwenen. We weten niet eens waar we “ja” tegen zeggen als we deze begroting goedkeuren.

Waar de SP het minimabeleid zou willen openstellen voor mensen die op 120% van het minimum zitten, moeten we ons nu hard maken voor het voortbestaan van de voedselbank. Hoe diep kunnen we nog zakken in dit toch nog steeds rijke land?

Gemeente verder uitgekleed

Dat geld ook voor de 130 voltijdsbanen die de komende jaren worden weggesneden uit ons toch al relatief kleine gemeentelijk apparaat (pag. 9). Met het geld dat in deze begroting voor de frictiekosten is gereserveerd, kan volgens het college maar 35% van de ontslagen werknemers worden begeleid (pag. 14). Dan kan de rest dus alvast gaan oefenen in ‘zelfredzaamheid’. En draagt deze verdere afname van werkgelegenheid bij aan de crisis, ook lokaal.

Cultuur mag met 900.000 euro en de steeds onzekerder plannen voor het cultuurcluster ook op een houtje bijten. Het milieu komt er ook erg bekaaid van af en de doelstelling om 2020 klimaatneutraal te zijn, wordt steeds ongeloofwaardiger. Maar ja, in de begroting wordt "klimaatneutraal" dan ook maar 7 keer genoemd, tegenover 21 keer het "vestigingsklimaat". Bedrijven zullen in het kader van ‘dienstverlening’ alle hulp krijgen bij het omgaan met al die lastige milieuregels, zodat zij precies tot aan de landelijk geldende normen hun gang kunnen gaan. Het milieu is voor het college zeker ‘zelfredzaam’, de bedrijven en de door het college gewenste hogere inkomens niet.

Geld sociaal besteden

Ondertussen wordt er gesmeten met geld dat we beter sociaal in zouden kunnen zetten. Drie miljoen voor de zogenaamde hervormingsagenda en 2,2 miljoen voor de transformatie van BaanStede, daar is wél geld voor. Het parkeerverwijssysteem en de bewegwijzering kosten ons zomaar 1,5 miljoen.

En dan de A8-A9. De wensdroom van het college staat weer prominent in deze begroting, ondanks de crisis, ondanks de twijfels bij Provincie en Rijk, ondanks de 14 miljoen die we wel anders kunnen besteden. En daar komen ook nog miljoenen bij voor het noodzakelijke aanpassen van het knooppunt Zaandam, zo toonde onderzoek onlangs aan. Uit het Regiojournaal van oktober 2012: “Het aanleggen van de A8/A9 zonder aanvullende maatregelen zal een verdere belasting van het totale wegennet veroorzaken. Met name de knelpunten op het knooppunt Zaandam verergeren door de aanleg van de A8/A9.” De A8-A9 is een dood paard. En aan dode paarden trek je niet, die breng je naar de slager.

Allemaal geld dat we liever sociaal in zouden zetten, bijvoorbeeld via een sociaal investeringsfonds.

Neoliberalisme: ieder voor zich en de vrije markt voor ons allen

We hebben helaas bij elke kadernota en begroting gezien hoe dit college zich met hart en ziel heeft verkocht aan het neoliberalisme. Maar deze keer gaat het nog een stap verder. Deze keer heeft het college het over een ‘hervormingsagenda’, een eufemisme voor afbraak. Een aantasting van fundamentele waarden van onze maatschappij, zoals solidariteit en fatsoen.

De hervormingsagenda wordt zelfs feitelijk neergezet als de logische conclusie van de kerntakendiscussie. Maar die discussie is nog helemaal niet afgelopen. En de raad concludeerde eerder zelf dat er weinig taken zijn waarin gesneden kan worden. Daarmee voelt het aan alsof de kerntakendiscussie niet serieus is gevoerd en het college toch haar eigen plan trekt. Voor de SP heeft deze discussie zo weinig zin meer.

College gaat zijn eigen gang

Hoe dit college over de raad denkt, blijkt uit hoe al bij de vorige begroting parkeergelden waren ingeboekt voor beleid dat nog niet door de raad was vastgesteld. Hoe we nog steeds niet de nota Herijking Minimabeleid hebben mogen zien. Hoe we laat werden geïnformeerd over de tegenslagen bij de vernieuwing van Poelenburg of bij De Kade.

Het lijkt of het college een geheime agenda heeft, die het eerst langzaam, maar nu steeds dwingender doordrukt. En nu gaat het heel veel pijn doen, juist bij de mensen die het meeste onze solidariteit kunnen gebruiken. Wij als SP voelen die pijn en vinden dat nu echt de crisis wordt betaald door mensen die hem domweg niet kúnnen betalen.

Samenvattend lijkt de boodschap van deze begroting te zijn: ‘ieder voor zich en de vrije markt voor ons allen’.