Zaanstreek

Het werk in bedrijven en het werk in (en als het nodig is soms ook tegen) de vakbond moet voor socialisten hoge prioriteit hebben. Een belangrijk kenmerk van de menselijke maatschappij is dat er (materiële) productie plaats vindt waardoor de mensen in die maatschappij in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Het is duidelijk dat in de organisatie van die productie niet alle mensen dezelfde positie hebben.

Door Willem de Vroomen, Alkmaar

Algemeen gezegd onderscheiden we ook in het tegenwoordige kapitalisme twee belangrijke groepen mensen. De ene groep bezit het vermogen arbeidskracht te verkopen, de andere groep heeft de productie-middelen in bezit en heeft het vermogen arbeidskracht te kopen. In de socialistische maatschappijtheorie worden deze groepen van mensen klassen genoemd. De tegenstelling tussen die twee klassen is een belangrijke motor voor de verdere ontwikkeling van de maatschappij.

Ook in de theorie van Marx was er geen sprake van een simpele tweedeling tussen arbeiders en kapitalisten. De ‘motor’ was in de tijd van Marx ook ingewikkeld, maar de strijd tussen de twee belangrijkste klassen was toen en is ook nu van groot belang. In Spanning van februari 2000 schreef de SP nog: “Willen we een socialistische samenleving, democratische controle, dan zal de machtsverhouding tussen arbeid en kapitaal fundamenteel veranderd moeten worden.” Op wereldschaal zijn nu bijna 4 miljard mensen in loondienst, de helft daarvan leeft beneden de armoedegrens van 3 dollar per dag, ruim een kwart moet leven van minder dan 2 dollar per dag.

Als je dat allemaal beseft wil dat nog niet zeggen dat je er komt met verhalen uit vroegere tijden. Die verhalen hebben weinig te maken met de werkelijkheid van nu. Er is veel blijvends, maar er is ook veel veranderd. Rekening houden met verandering en dat wat blijvend is, dat is waar het om gaat.

De tegenstelling tussen de klassen komt natuurlijk ook tot uiting op allerlei andere terreinen van het maatschappelijk leven: volkshuisvesting, onderwijs, gezondheidszorg, openbaar vervoer. Vandaar dat socialisten ook actief moeten zijn in en bij scholen, universiteiten, ziekenhuizen, stations, bussen en treinen. Maar het meest duidelijk wordt die tegenstelling op het terrein van de economie en de productie. En als daar arbeiders in actie komen wordt vaak heel helder wat de aard van onze maatschappij is en waar de belangrijkste tegenstellingen te vinden zijn. En waar de aard van onze maatschappij en van de tegenstellingen helder wordt, daar moeten socialisten aanwezig zijn.

Aanwezig zijn, niet met opvattingen over de partij als voorhoede van de arbeidersklasse. En ook niet met overspannen nostalgische verwachtingen over de machtige arm die heel het raderwerk stil zal zetten. Aanwezig zijn, gezicht laten zien, vragen en luisteren, ook in ‘rustige’ tijden.

En ook hier zo letterlijk mogelijk genomen: mensen ontmoeten bij de ingang van bedrijven en bedrijfsterreinen, op bouwplaatsen en stations, bij de personeelsingang van ziekenhuizen. Vooral ook aan het begin van de werkdag. En waar nodig en mogelijk organisatie en mensen als ondersteuning aanbieden en inzetten in minder rustige tijden. Soms met, soms zonder de vakbond, nooit uitsluitend als verlengstuk van de bonden.