Zaanstreek

In het Zaans Beraad (commissievergadering) van 14 februari werd de toekomst van de sociale werkvoorziening BaanStede besproken aan de hand van vijf punten (thema's) die veel raadsfracties zorgen baren. Hieronder de bijdrage van fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer namens de SP.

De SP heeft kennis genomen van het Plan van Aanpak voor de transitie van BaanStede. De twijfels die wij hadden en hebben bij de doelstelling van de transitie om uiteindelijk iedereen bij BaanStede bij een reguliere werkgever onder te brengen, zijn door dit late Plan van Aanpak nog absoluut niet weggenomen.

De SP was dan ook één van de partijen die graag een soort commissievergadering in regionaal verband had gezien, met afvaardigingen van de politieke fracties uit alle betrokken gemeenteraden, met insprekers en alles dat daar bij hoort. Dat had recht gedaan aan het belang van de sociale werkvoorziening en haar toekomst. De meerderheid van de leden van de commissie de dit besprak besloot helaas anders. Jammer, want er is een goed onderbouwd alternatief plan voor de toekomst van BaanStede, dat daar prima had kunnen worden besproken.

Nu de vijf thema’s waarover de discussie vanavond gaat en die de meest gevoelige punten blootleggen van de transitie van BaanStede. Daarbij kan ik niet genoeg benadrukken dat de SP-fractie hoort van de steeds grotere onrust onder de mensen bij BaanStede en dat inmiddels bijna 4.500 mensen in Zaanstad voor een goede toekomst voor de mensen van BaanStede hebben getekend. Dit is dus geen academisch debat, maar we bespreken de levens en toekomst van honderden mensen die aan onze zorg zijn toevertrouwd.

De vijf thema’s

1. Controlefunctie raad ten aanzien van de gemeenschappelijke regeling BaanStede.
(Wat willen de gemeenteraden aan het Dagelijks Bestuur meegeven over de relatie tussen het DB en de verschillende gemeenteraden?)
Het bestuur door wethouders zoals het nu nog is, werkte niet goed. De wethouders kwamen, zelfs in deze tijden van crisis en verandering, slechts de verplichte vier keer per jaar bij elkaar en dat was te weinig. Ook is de vraag wat de rol van elke wethouder in het bestuur is: is hij of zij vertegenwoordiger van de gemeenteraad, moet hij op hoofdlijnen de mening van de raad in het bestuur verwoorden? Of zit hij er 'zonder last en ruggespraak', waarmee de invloed van de democratisch gekozen gemeenteraad nagenoeg “nul” is? In de plannen voor de situatie na de transitie komt de gemeenteraad juist meer op afstand te staan. De SP pleit dan ook voor een veel directere invloed voor de gemeenteraad, zelfs als dit betekent dat de sociale werkvoorziening op gemeenteniveau moet worden ingericht.

2. Voorziening voor mensen met indicatie beschutwerken.
(Wat willen de gemeenteraden geregeld zien ten aanzien van mensen met de indicatie beschut werken?)
Hier kan de SP kort en duidelijk over zijn: beschut werken moet blijven! Georganiseerd als onderdeel van de gemeente, of in ieder geval op korte afstand tot de gemeente en zeker niet door commerciële bedrijven. Het idee dat het beschut werken tot een absoluut minimum kan worden afgebouwd delen wij niet. Gezien de steeds strengere eisen en het landelijke streven om de toegang tot de voorziening af te sluiten voor de toekomst, geloven weer eerder dat er meer vraag is naar beschut werken dan waar nu in wordt voorzien.

3. Begeleiding en de mate hoe dat in het plan wordt geregeld.
(Wat willen de gemeenteraden in het plan van aanpak zien ten aanzien van de begeleiding van gedetacheerde werknemers?)
Het allereerste dat goed geregeld moet zijn is dat er zekerheid moet zijn voor de werknemers, of ze nu gedetacheerd worden of niet. Kortom: een baangarantie. Dat zou veel onrust wegnemen en daarmee een begin van goede begeleiding zijn. Daarnaast moet de begeleiding zelf op maat en goed worden geregeld. Dit in overleg met de individuele werknemer, maar ook op basis van een set van eisen en voorwaarden op te stellen samen met werkgroepen vanuit de diverse afdelingen en in samenspraak met de ondernemingsraad en vakbonden. In ieder geval zal er sprake moeten zijn van intensieve begeleiding indien nodig op de detacheringsplek, waarvan we nu al kunnen zeggen dat dat grote investeringen vergt. En dat moet dus beter dan dat het nu gebeurt, want veel mensen bij BaanStede die al gedetacheerd zijn geweest, vonden de begeleiding onvoldoende en daardoor voelden ze zich niet veilig.

4. Mogelijkheden om mensen aan het werk te houden/baangarantie en vangnet bij mislukte detachering.
Zoals we bij het vorige punt al aangaven: rust, veiligheid en zekerheid moeten voorop staan. Dus er moet een absolute baangarantie zijn, een recht op terugkeer bij het mislukken van de detachering! En dan bedoelen we niet een dagactiviteit of dagbesteding of werken onder minimumloon, maar een betaalde baan. Niemand achter de geraniums! En hou er rekening mee dat detachering ook kan mislukken doordat het bedrijf in kwestie het even wat minder doet. Niet vreemd in de huidige crisis. Als een bijvoorbeeld een bedrijf waar mensen van BaanStede zijn gedetacheerd over vijf jaar op de fles gaat, zijn zij nog steeds mensen die willen werken onder begeleiding en waarvoor wij een zorgplicht hebben.

5. Social return door gemeenten in regionaal verband.
(Kunnen gemeenteraden aan elkaar toezeggen zoveel als mogelijk te doen aan het creëren van werk voor de doelgroep werknemers van BaanStede vanuit hun eigen organisatie?)
In dit punt, niet voor niets ingebracht door de SP, zit de sleutel tot succes of verlies. Zonder social return is de transitie van BaanStede een ordinaire bezuinigingsoperatie zoals zovele en zelfs als het Plan van Aanpak wordt afgewezen, ligt de toekomst van BaanStede nog steeds in de handen van social return.

En dan bedoelen we niet social return zoals bedoeld in Rijksbeleid of de nog niet aangenomen plannen van onze wethouder. Het gaat niet om 5 of 10 procent sociale doelstelling bij uitbesteden of aanbesteden. Het gaat om het besparen van uitgaven in de toekomst - soms verre toekomst - en sociale opbrengsten van beleid.

Concreet zouden er scenario’s moeten worden uitgewerkt van wat de diverse toekomstrichtingen voor de sociale werkvoorziening in Zaanstad ons gaan kosten, niet alleen over 5 jaar, maar ook over 10 of 15 jaar. Want als het Plan van Aanpak wordt uitgevoerd durft de SP te voorspellen dat gemeente met kosten wordt geconfronteerd in de toekomst, die nu niet zijn meegenomen in enige berekening. Als detachering geen succes blijkt, en de wethouder heeft nog op geen enkele manier aan kunnen tonen dat succes waarschijnlijk is, dan zullen meer mensen een aanspraak gaan maken op uitkeringen, psychische hulp of dagbesteding, wat wijn als gemeente uiteindelijk ook betalen.

In het alternatieve plan dat het actiecomité BaanStede heeft uitgewerkt is hier wél rekening mee gehouden. En wordt ook aangetoond dat de gemeente veel meer dan nu aan opdrachten kan gunnen aan BaanStede. Want meer inbesteden is nodig, mogelijk en juridisch toegestaan en noodzakelijk voor de toekomst van BaanStede in welke vorm dan ook. Dat is pas social return!

Tot slot: ik hoor graag van de wethouder dat er nu nog geen uitvoering wordt gegeven aan het Plan van Aanpak voordat dat in alle gemeenteraden zoals afgesproken s behandeld en goedgekeurd. Want ook daarover bereiken ons signalen. Bijvoorbeeld dat de afdeling Groen zich al aan het voorbereiden is om zich af te splitsen en dat de naam van de directeur daarvan al bekend is. Dat zou een sterfhuis voor de rest van BaanStede zijn. Dat is toch niet waar zeker?