Zaanstreek

Het klinkt heel sympathiek. Je hebt een auto, of een huis, of een boot, die je niet altijd gebruikt en via internet deelt met mensen die dat niet hebben. Airbnb, SnappCar, steeds meer websites bieden een platform aan wat met een fraai woord ‘deeleconomie’ wordt genoemd.

Door Tiers Bakker, gemeenteraadslid SP Amsterdam

Klinkt heel mooi, eerlijk delen. Wij van de SP kunnen dat principe wel steunen. Maar laten we ons niet misleiden door de bedrieglijke term ‘deeleconomie’. Want mooi is het meestal niet, en eerlijk ook niet.

De meest in het oog springende categorie is de toeristische verhuur van woningen. Vaak houden de gebruikers van verhuurwebsites Airbnb of Wimdu zich niet aan de regels en verhuren zij woonhuizen als illegale hotels. Zo wordt er fors geld verdiend, ten koste van woningzoekende Amsterdammers. En mensen die zich wel aan de regels houden, vragen gemiddeld zo’n 160 euro per nacht voor hun huis. Met delen heeft dit weinig te maken.

Een ander voorbeeld is het ‘delen’ van auto’s via bijvoorbeeld SnappCar. Het klinkt leuk en aardig. Totdat iemand het platform gebruikt om een compleet wagenpark aan te schaffen en vervolgens commercieel te verhuren. Zonder daar omzetbelasting over te betalen, of deugdelijke verzekeringen te regelen voor de inzittenden.

En nu het zomer begint te worden, krijgen we weer te maken met de gevolgen van de deeleconomie op het water. Bedrijfjes zoals Barqo en Go-boat bieden een platform aan mensen die hun bootje willen ‘delen’. Een middagje in een simpel bootje kost wel zo’n 100 euro. Ook dit heeft met delen weinig te maken. Met bedrijfsmatige verhuur des te meer. Dat terwijl normale bootverhuurbedrijfjes aan strenge regels moeten voldoen om de grachten in de stad leefbaar te houden.

Aardig is de deeleconomie dus vaak niet. Maar eerlijk is het ook niet. Want de deeleconomie van Airbnb of Snappcar is alleen voordelig voor mensen die bezit hebben dat ze kunnen verhuren. Als je niets hebt, kun je niet delen. Karl Marx schreef ruim anderhalve eeuw terug al eens over de ongelijke verdeling van de productiemiddelen en onrechtvaardige gevolgen hiervan. Deze analyse is heel actueel als het gaat om deeleconomie. De ongelijke verdeling van het bezit, leidt tot nog grotere verschillen tussen mensen met veel en mensen met weinig bezit. Zo bezien is de deeleconomie geen nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van het kapitalisme, maar een voortzetting van het huidige kapitalisme met andere middelen. In tegenstelling tot wat de apostelen van de deeleconomie beweren komt er geen einde aan de manier waarop welvaart in de huidige vrije markt is verdeeld en blijft de markt falen waar ze nu ook al faalt.

Wethouder Economische Zaken Kajsa Ollongren heeft nu een visie op de deeleconomie op papier gezet. Dat is goed, want te vaak loopt de overheid achter de feiten aan. Maar: de wethouder heeft nogal een roze bril op als het gaat om haar analyse over de deeleconomie. Zo zou het laagdrempelig zijn, zou de consument centraal staan en zou het sociale cohesie verhogen. Die analyse staat nogal ver van de ruwe kapitalistische praktijk.

Gelukkig geeft de wethouder aan dat ze de uitwassen van deeleconomie wil tegengaan. En daar gaat het ons om. Wat mij betreft mag ze hier snel en voortvarend mee aan de slag. Het stadsbestuur zal bedrijven moeten dwingen mee te werken aan de aanpak van misstanden in de 'deeleconomie'. Platforms moeten aanbod van illegale diensten verwijderen van hun websites. Oneerlijke concurrentie met reguliere diensten en bedrijven, bijvoorbeeld op arbeidsvoorwaarden of verhuurregels, moeten streng worden beboet.

Het is tijd voor een realistische kijk op deeleconomie. Laten we de economie weer echt in dienst van de mensen stellen, in plaats van dat grote multinationals ons via sluiproutes hun wil laten opleggen. Pas als iedereen eerlijk mee kan delen in de economie, is er echt sprake van een deeleconomie.

Dit opinieartikel verscheen op 14 april in Het Parool.