h

Onderzoekers: 'vrije markt eindigt altijd in ondergang'

2 november 2016

Onderzoekers: 'vrije markt eindigt altijd in ondergang'

Veel mensen denken dat alleen de staat of de markt productiefactoren kunnen verdelen, maar er zijn tal van andere instituties die deze rol kunnen vervullen en ook hebben vervuld. Denk ten eerste aan de familie. Boerenbedrijven en ondernemingen zijn vaak generaties lang overgedragen binnen de familie. Dan is de familie het instituut waarbinnen grond, kapitaalgoederen en arbeidskracht uitgewisseld worden. Daar komt geen vrije markt aan te pas. Ander voorbeeld: huishoudelijk werk en de zorg voor de kinderen werden eeuwenlang via de familie toebedeeld aan de vrouw. Vandaag de dag wordt via de vrije markt een huishoudelijke hulp gezocht en een crèche voor de kinderen. De vrouw biedt nu zelf haar arbeid aan op de markt.

Uit interview met historicus Bas van Bavel

Ons onderzoek toont aan dat de kapitaalmarkt niet de aanjager van de economische groei is, maar juist het gevolg ervan. Er accumuleert vermogen bij een kleine elite en dat zoekt een uitweg. Dan vormt zich een markt waarop kapitaal verhandeld wordt. Maar de welvaart van de betreffende samenleving is dan al over haar hoogtepunt heen.

Ik bekijk modern West-Europa en Amerika als één geïntegreerd marktsysteem waarvan de ontwikkeling vroeg in de negentiende eeuw begon. Deze economieën zijn sterk verweven geraakt en worden gedomineerd door de markteconomie, aanvankelijk met positieve effecten op de groei maar inmiddels met toenemende ongelijkheid en negatieve effecten. Binnen dat systeem loopt Amerika zo’n dertig jaar voor op Europa. Dit blijkt met name uit de grote vermogensongelijkheid en de wijze waarop vermogenden politieke invloed uitoefenen.

In de VS stagneert de koopkracht voor de laagste groepen al sinds de jaren 60. De gemiddelde koopkracht stijgt ook in Nederland al langdurig niet meer. Slechts 17 procent van de bedrijfswinsten wordt productief geherinvesteerd, het laagste niveau sinds de Tweede Wereldoorlog. Het meeste vermogen wordt gestoken in financiële markten, speculatie of beleggingen elders in de wereld. De vermogensongelijkheid heeft ondertussen een recordhoogte bereikt.

U bent hier