Zaanstreek

Eind vorig jaar ontstond er een politieke crisis in het door bezuinigingen getroffen Griekenland. Een poging om een nieuwe president te kiezen mislukte. Dat gaf aanleiding tot vervroegde parlementsverkiezingen die op 25 januari zullen plaatsvinden. De gevestigde orde is internationaal in paniek omdat gevreesd wordt dat de linkse partij Syriza zal winnen. Dat is mogelijk omdat een stem voor Syriza wordt gezien als een stem tegen de bezuinigingen.

Alexis Tsipras, leider van Syriza

Andros Payiatsos van Xekinima beantwoord enige vragen.

Waarom zijn er nu verkiezingen?

“De officiële reden zijn de presidentsverkiezingen. De Griekse president moet worden gekozen met een meerderheid van 60% in het parlement. Er is een clausule in de grondwet die bepaalt dat indien een parlement geen president kan verkiezen, het parlement wordt ontbonden en de president vervolgens gekozen wordt met een gewone meerderheid in het nieuwe parlement. Omdat de regering geen dergelijke grote meerderheid vond, komen er nu vervroegde verkiezingen.

“Maar hierachter bevindt zich de echte reden, met name dat het regeringsbeleid op een muur botst. De samenleving verwerpt dit beleid en dit zorgde er in het parlement voor dat Pasok (de Griekse PvdA) en Nieuwe Democratie (de rechtse conservatieven) een groot aantal parlementsleden verloren. Die zitten nu als onafhankelijke parlementsleden en stemden niet met de regering mee. De regeringspartijen slaagden er ook in om de kleinere formaties zoals Democratisch Links en de Onafhankelijke Grieken te verdelen, ook al werden pogingen daartoe ondernomen. Hierdoor kwamen ze niet aan de nodige meerderheid om een nieuwe president te kiezen en tot 2016 aan de macht te blijven met de huidige regering.”

Wat is het meest waarschijnlijke resultaat van de verkiezingen?

“Het meest waarschijnlijke is een overwinning van Syriza.

“Er is een enorme paniekzaaierij vanuit de grote ondernemingen, zowel in Griekenland als op internationaal vlak. Ze willen vermijden dat Syriza wint. Dit soort campagnes is niet nieuw en was natuurlijk te verwachten. Er wordt gezegd dat een overwinning van Syriza ertoe zal leiden dat Griekenland de Eurozone moet verlaten en dat vervolgens een ramp zal plaatsvinden. De premier stelde dat Griekenland bij een overwinning van Syriza de weg van Noord-Korea zal volgen. De angstcampagne bereikt lachwekkende niveaus.

“Deze campagne heeft niet hetzelfde effect als in 2012. De mensen zijn nu woedend genoeg om voor Syriza te stemmen, ondanks de angstcampagne. Er zijn al tekenen dat het establishment, de gevestigde orde, en zeker Nieuwe Democratie, in paniek is omdat ze de resultaten van de verkiezingen echt vrezen.

“Maar het is geen gelopen race. De vroegere premier van Pasok, Papandreou, heeft zich van Pasok afgesplitst om een nieuwe partij te vormen. Dit wordt voorgesteld als een linkse afsplitsing waarbij de partijleiding wordt verweten dat ze de socialistische principes van de partij heeft verlaten. Dat Papandreou zelf de premier was die de trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en IMF) die de huidige bezuinigingen oplegde in Griekenland binnenhaalde, wordt al gauw vergeten. Maar het is nog onduidelijk hoeveel steun deze nieuwe partij zal krijgen.

“Het probleem is dat de voorsprong van Syriza op Nieuwe Democratie in de peilingen slechts 3 tot 4% bedraagt. De meest waarschijnlijke ontwikkeling is een overwinning van Syriza. Maar de vraag is hoe groot die overwinning zal zijn en of het genoeg is voor een meerderheid in het parlement. Als Syriza geen meerderheid haalt, zal de partij afhankelijk zijn van Democratisch Links (als die de kiesdrempel haalt), de Onafhankelijke Grieken of de nieuwe partij van Papandreou, allemaal partijen die nauw verbonden zijn met het establishment.”

Hoe denk je dat Syriza zal handelen als het een regering vormt?

“In zekere zin zou de leiding van Syriza waarschijnlijk liever geen absolute meerderheid halen. Dan kan het excuus dat de steun van andere partijen nodig is als excuus worden gebruikt om een minder radicaal beleid te voeren.

“Dat zou maar een excuus zijn. De leiding van Syriza is sinds de verkiezingen van 2012 duidelijk naar het midden (dus naar rechts) opgeschoven. In de rest van Europa wordt Syriza voorgesteld als een erg linkse, radicale en zelfs radicaal-linkse partij. En vergeleken bij veel partijen in Noord- en West-Europa zij ze dat ook. Maar in Griekenland is er heel wat wantrouwen en een gebrek aan enthousiasme omdat iedereen ziet dat de leiding van Syriza er alles aan doet om tot een ‘goede verstandhouding’ met de krachten van de markt te komen – de trojka, de EU en het Griekse establishment.

“Het is niet uitgesloten dat Syriza verder naar het midden zal opschuiven om binnen de eurozone te kunnen blijven. Maar de situatie zal de komende periode niet zwart-wit zijn, er zullen misschien ook massabewegingen zijn. De problemen in de samenleving zijn zo groot, miljoenen mensen leven in absoluut wanhopige situaties. Ze zullen strijd moeten voeren en dat zal ook gebeuren, wat de nieuwe Syriza-regering naar links kan duwen. Ondanks het feit dat de leiding van Syriza nu naar het midden opschuift en een compromis met de krachten van de markt nastreeft, is het mogelijk dat ze naar links zal worden geduwd onder druk van een massabeweging.”

Hoe moet de angstcampagne rond de euro worden?

“We denken dat het onmogelijk is om een programma voor de werkende mensen te verdedigen – en dus de bezuinigingen te stoppen, de economische crisis te stoppen door de publieke sector te gebruiken voor economische groei en in het algemeen het neoliberale beleid van de EU af te wijzen – en tegelijk in de eurozone zoals die nu is te blijven.

“Er zijn maar twee mogelijkheden. De ene is een massale internationalistische oproep van geradicaliseerde delen van de arbeidersbeweging en linkse socialistische partijen en de linkse regering in Griekenland aan alle werkende mensen van Europa om in alle Europese landen voor belangrijke socialistische veranderingen op te komen. Als dit niet gebeurt (omdat het beperkt wordt door de leiding van Syriza) of als het onvoldoende tijd krijgt om te ontwikkelen, dan dreigt het Griekenland uit de eurozone te raken.

“Een terugkeer naar een nationale munt zou niet per definitie rampzalig zijn. Tenminste als het gepaard gaat met een socialistisch beleid in Griekenland door een linkse regering. Als de linkse regering de nationale munt gebruikt en een socialistisch beleid voert gebaseerd op nationalisaties om de economie te plannen onder arbeiderscontrole en -beheer, dan kan die economie snel ontwikkelen. Onder deze omstandigheden zou de internationalistische oproep natuurlijk weerklank vinden en zou het doel nog steeds zijn om tot socialistische verandering in heel Europa te komen. We denken dat deze benadering openlijk aan de Griekse werkende mensen moet worden voorgelegd om voorbereid te zijn op de komende strijd.

“De leiding van Syriza doet dit jammer genoeg niet. Er wordt vastgehouden aan een kunstmatig optimisme – ‘maak je geen zorgen, er zal niets gebeuren en we garanderen dat het land in de eurozone zal blijven’. Dat is een grote fout.”

Hoe moet de strijd georganiseerd worden indien er een Syriza-regering komt?

“Er is een erg bewuste poging nodig om de strijd te coördineren aangezien een geïsoleerde strijd in de huidige context niet tot overwinningen kan leiden. We moeten elke strijd proberen te verbinden met de linkse basis van Syriza om de partij naar links te duwen. We moeten ook proberen om democratische structuren in de samenleving en in bewegingen te ontwikkelen zodat de basis een beslissende zeg heeft.

“Om van de trojka en de huidige regering af te raken, moeten strijdbewegingen door de volledige linkerzijde in handen genomen worden, door een verenigde linkerzijde. Jammer genoeg is links erg verdeeld. Een deel van de verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de leiding van Syriza die niet probeert om een verenigd front op te bouwen. Maar de samenleving en de arbeidersbeweging zullen in grote aantallen voor Syriza stemmen.

“Uiteindelijk moet de strijd gericht zijn op een socialistisch programma. Dat houdt in dat de banken en de sleutelsectoren van de economie genationaliseerd worden en dat de economie gepland wordt. Dit moet gebeuren onder democratische controle en beheer van de werkenden, anders is er het gevaar van corruptie in de staatssector, zoals dit in het verleden vaker het geval was. Op deze basis kan strijd tot overwinningen leiden en een enorme inspiratie vormen voor de werkende bevolking van de rest van Europa.”

Meer lezen?

• In Nederland zijn er ook binnenkort verkiezingen, dus reken af met dit kabinet!
• Een voorbeeld van strijd