Zaanstreek

Voor ons ligt de motie vreemd aan de orde opgesteld door de SP en mede ingediend door anderen om een pilot stopformulieren of app te starten in overleg met de politie Zaanstreek Waterland, het ministerie van Veiligheid en justitie en de nationale politie, gedurende twee jaar. De voortgang en uitkomst hiervan met de raad te delen. Uit een rapport in opdracht van onderzoeksprogramma Politie & Wetenschap blijkt dat de politie huidskleur laat meewegen bij de keuze of iemand gecontroleerd moet worden.

Bijdrage van raadslid Roland van Braam in de raadsvergadering van 13 oktober 2016

Etnisch profileren door politieagenten deugt niet en het is onprofessioneel, maar het gebeurt onbewust en onbedoeld. Dat zei Ruud Bik, de plaatsvervangende korpschef van de nationale politie.

De SP wil de politie organisatie niet wegzetten als discriminerend of racistisch, maar wil de agenten helpen bewust te maken waarom precies ze iemand aanhouden: wanneer ze iemand aanhouden om wat voor reden dan ook of zelfs geen reden. We denken ook dat door een stopformulier de rechtspositie van de burger die wordt staande gehouden worden verduidelijkt en versterkt, onder meer omdat de burger meer informatie ontvangt over de reden van de staande houding en omdat een formulier wordt verkregen waarop staat uitgelegd op welke wijze een klacht kan worden ingediend.

Recent onderzoek bij de Nederlandse politie laat zien dat ook hier staandehoudingen geregeld gebaseerd zijn op ondeugdelijke en zelfs onrechtmatige motieven. In bijna veertig procent van de gevallen zijn de controles niet "objectief en redelijk" te rechtvaardigen, staat in het onderzoek. In een op 20 september gepubliceerd onderzoek, dat op 4 oktober door de minister naar de Tweede kamer is verstuurd, staat dat het stopformulier als onderdeel van een reeks aan maatregelen een bijdrage kan leveren aan het bestrijden van etnisch profileren.

Kortom: de SP en anderen hoopt dat de raad deze motie in meerderheid aanneemt, net zoals in Amsterdam.

Wat is bekend over de werking van stopformulieren?

Uit het rapport "Het Stopformulier":

De veronderstelde werking van stopformulieren is het terugdringen van etnisch profileren bij staandehoudingen, of, kwantitatief geformuleerd, het verminderen van disproportionaliteit in het staande houden van verschillende etnische bevolkingsgroepen. In de literatuur zijn allerlei overwegingen te vinden waarop deze werking wordt gebaseerd.

Wij categoriseren deze overwegingen in vier veronderstelde functies van stopformulieren:

a) reflectie: de dienstdoende politieagent wordt zich meer bewust van de redenen die de staandehouding rechtvaardigen en gaat meer weloverwogen te werk.

b) monitoring: stopformulieren maken het mogelijk de aard en de omvang van staandehoudingen te registreren en te analyseren. Een aldus gemaakt gegevensbestand zou onder meer politiemensen en politieorganisaties bewust kunnen maken van de omvang van etnisch profileren.

c) beleid en management: het onder b. genoemde gegevensbestand biedt leidinggevenden in de politieorganisatie een handvat om de praktijk van de staandehouding te beoordelen en zo nodig te interveniëren, zowel op individueel als op organisatieniveau.

d) rechtspositie burgers: het stopformulier is een aanleiding voor een dialoog tussen de staande gehouden burger en de agent, en de rechtspositie van de burger die wordt staande gehouden wordt verduidelijkt en versterkt. 

Recent onderzoek bij de Nederlandse politie laat zien dat ook hier staande houdingen geregeld gebaseerd zijn op ondeugdelijke en zelfs onrechtmatige motieven.Wanneer beoogd wordt het politievakmanschap te verbeteren en te versterken blijkt het zinvol te zijn om daarbij ook enige vorm van registratie in te voeren. Dit versterkt zowel de monitorfunctie (inzicht in aard en omvang) als de beleidsvormingsfunctie. Onderzoek laat immers ook zien dat het staande houden niet alleen een beslissing van de individuele agent op straat is, maar dat beleidsbeslissingen een belangrijke bijdrage leveren aan de manier waarop agenten gebruik maken van hun bevoegdheden.

Meer lezen?

• Stopformulieren tegen willekeur
• Rapport: 'politiecontroles van allochtonen zijn vaak onterecht'
• Hoe discriminerend en ineffectief politiewerk rellen veroorzaakt (sterk artikel op De Correspondent)
• 'Stopformulier' moet discriminatie door politie tegengaan (Volkskrant)
• Zo praat de politie onder elkaar over rapper Typhoon (NRC)
• Amnesty over ethnisch profileren

Bijlage: 

motie_vreemd_stopforms_def.pdf