Zaanstreek

Zaanstad kent al een lange geschiedenis van projecten met kostenoverschrijdingen. Alleen al dit jaar werd bekend dat het Cultuurcluster miljoenen duurder wordt en de verbinding A8-A9 tientallen miljoenen duurder wordt dan eerst was gezegd. En nu wordt de nieuwe Zaanbrug ruim 3 miljoen duurder dan eerst gezegd, waarvan als het college haar zin krijgt, 1,3 miljoen van onze gemeente. Even ter vergelijking: het nieuwe buurthuis De Poelenburcht kost volgens de begroting 1,4 miljoen. Of wordt dat ook weer duurder? En met dezelfde 1,3 miljoen extra voor de Zaanbrug kun je met de huidige subsidieregeling álle Zaanse buurthuizen ruim 3 jaar overeind houden. Er is inmiddels een lange, veel te lange lijst van projecten waarbij de kosten de pan uitgieren.

Bijdrage door fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer in de raadsvergaring van 12 oktober 2017

In het geval van de Zaanbrug zijn het vooral hogere kosten voor (tijdelijke) verkeersmaatregelen die de extra gevraagde investering verklaren. Dus niet inflatie of de hogere prijzen die bouwers misschien zijn gaan rekenen, maar maatregelen waarvan al lang bekend was dat ze genomen zouden moeten worden. Voor een wethouder die als raadslid de Zaanse begroting - onterecht - vergeleek met een huishoudboekje en zich op de borst klopte over ‘geen geld uitgeven dat er niet is’, is wat er nu met de Zaanbrug gebeurt, een vreemde ontwikkeling. Aan de andere kant, als we het over geld verantwoord besteden hebben: het is deze zelfde CDA-wethouder die deur wagenwijd heeft opengezet om méér dan al 10 jaar geleden door deze raad vastgelegde 14 miljoen bij te dragen aan de A8-A9.

Maar natuurlijk, omstandigheden veranderen, en niet altijd geeft een wethouder daar invloed op of nog minder schuld aan. Maar het is dan wél belangrijk dat een wethouder de raad snel op de hoogte brengt als er een kink in de kabel komt. Dat heeft hij echter niet gedaan. Het was dat de SP en de POV vorige week actualiteitsvragen stelden, anders hadden we nog van niets geweten in deze raad, het democratisch gekozen en hoogste orgaan van Zaanstad. Het was goed dat de wethouder zelf aangaf en deze week per brief het college aangaf, dat de raad beter eerder geïnformeerd had moeten worden over de kostenoverschrijding van de Zaanbrug. Het gaat immers om geld van belastingbetalers, onze inwoners, burgers, en de raad moet in staat gesteld wordt haar controlerende en kaderstellende taak uit te veren. Namens de kiezers.

En de SP vind de excuses dan ook terecht, maar is het genoeg? De Zaanbrug is immers een gevoelig dossier, dat was de wethouder echt wel bekend. Laten we eens wat feiten bekijken. In een memo van de Provincie Noord-Holland aan de Stuurgroep Zaanbrug, waarin ook Zaanstad is vertegenwoordigd, wordt melding gemaakt van de kostenoverschrijding. Dat was al op 13 juni dit jaar, vier maanden geleden. In die memo staat ook nog te lezen dat de kostenoverschrijding al aan de Stuurgroep is medegedeeld op 21 maart 2016, en in november vorig jaar in de Stuurgroep is besproken. Toch kwam de wethouder hier niet mee naar de raad. Afgelopen 29 augustus verscheen een ‘juridische analyse’ over wie welk deel van de kostenoverschrijding moet betalen, waaraan ook door Zaanstad is meegewerkt. De wethouder stuurde dit niet naar de raad. En pas ná onze actualiteitsvragen komen vorig week excuses. De SP en POV vragen alsnog om alle relevante stukken, maar krijgen die pas twee dagen geleden. Wat het vreemder maakt is dat sommige van deze stukken al vorige week gewoon op de site van de gemeente Wormerland stonden. In de juridische analyse is daar ook niets weggelakt, hier opeens wel. Waarom kregen we de stukken die meteen? Waarom, nadat we er vorige week zelf om vroegen, kregen we ze pas twee dagen terug? Waarom word er zo geheimzinnig gedaan met zwarte balkjes in de tekst? Waarom kan Wormerland de stukken wel tijdig en zonder beperking publiceren?

Al vaker heeft de SP gezegd dat er in Zaanstad belachelijk veel documenten onder geheimhouding aan de raad worden voorgelegd, en dat dit lekken in de hand werkt en onze controlerende taak als raad moeilijker maakt.

Maar misschien moeten we ons er maar bij neerleggen dat deze wethouder zo opereert. Toen ik iets dergelijks op de vorige raadsvergadering in wat kleurrijkere bewoordingen zijn, werd ik daar indirect op aangesproken. Maar ik geef toe, het opereren van deze wethouder wekt soms weinig vertrouwen. Tegelijkertijd vinden we iets als een motie van wantrouwen weer te zwaar, en dit college loopt toch al op zijn laatste benen. Maar jammer dat het allemaal zo moet: zo moeten trekken en duwen om gewoon als raad juist en tijdig te worden geïnformeerd en de wethouder kaders mee te kunnen geven.

In een ultieme poging en als een serieuze wens om tot een constructieve oplossing te komen voor deze situatie, heeft de SP samen met de POV, DZ en ZIP een 'motie vreemd' ingediend. Zo konden we dit onderwerp niet alleen op de agenda krijgen, maar hopen we even terug te gaan naar waarom we ooit met de plannen voor deze vernieuwing van de Zaanbrug zijn begonnen.

De vernieuwing van de Zaanbrug moest een betere verkeersdoorstroming en betere doorstroming van het vaarverkeer moeten garanderen. Met de maatregelen die nu worden voorgesteld om de kosten te beperken, zou de doorvaarthoogte van de nieuwe brug 2,50 meter kunnen worden, net als de huidige brug. Weg winst door minder brugopeningen omdat meer schepen er onderdoor kunnen… Daarmee is een belangrijke reden om de nieuwe Zaanbrug te willen, mogelijk al weg voordat de brug gebouwd is.

Laten we dat nou niet doen. Laten we gewoon realistisch naar de situatie kijken. Verstandig met ons geld omgaan. Dat is wat wij in de motie voorstellen. Onderzoek wat de levensduur van de huidige brug is, en wat kost om hem die levensduur te laten halen. Een goede prognose maken van de kosten voor de nieuwe Zaanbrug, en de kosten vergelijken met het opknappen van de Zaanbrug. En dan de raad de knoop door laten hakken. Op basis van feiten, en deze keer feiten - geen schattingen en aannames - die ruim vooraf bekend zijn. Beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald. In plaats van doorrommelen en de rol van de raad ondermijnen, laten we de vaart er in te houden!