Zaanstreek

Tilburg wil stoppen met het controleren van mensen in de bijstand. Volgens de gemeente Tilburg is dat beter voor hun gezondheid en voor hun kans op werk. Tilburg wil de wettelijke regels die gelden voor de bijstand, bijvoorbeeld over bijverdiensten, tijdelijk buiten werking stellen. Het gaat om een proef met een kleine groep mensen. De gemeente hoopt op toestemming uit Den Haag voor dit 'vertrouwensexperiment'. Dat moet in Zaanstad toch ook kunnen?

Bijdrage door fractievoorzitter Patrick Zoomermeijer in het debat over de rapportage Werk Werkt en over de motie voor een regelarme bijstand in de raadsvergadering van 2 juli 2015

Het experiment in Tilburg gaat uit van vertrouwen, in plaats van wantrouwen. Wantrouwen heeft namelijk een verlammend effect op mensen, waardoor ze juist minder makkelijk op eigen kracht uit de bijstand kunnen komen. Op de lange termijn kost dat juist geld, omdat mensen vastlopen en meer zorg en begeleiding nodig hebben, en voor alle controle op bijvoorbeeld bijverdiensten personeel moet worden ingezet.

Tilburg, met onder andere D66 en CDA in het college (en uiteraard de SP!), staat hierin niet alleen. Reeds veertien gemeenten hebben al plannen voor een zogenaamde ‘regelarme bijstand’, waaronder Utrecht, Nijmegen en Wageningen.

Met een regelarme bijstand wordt bedoeld: een bijstandsuitkering zonder dwang en beperkende regels. Zonder sollicitatie- en re-integratieplicht of plicht tot het doen van een tegenprestatie en vrijwilligerswerk. Geen controle meer op samenwonen en meerpersoons huishoudens. Of iemand recht heeft op bijstand zal wel onderhevig blijven aan criteria die reeds bestaan qua inkomen, bezit, tegoeden, en dergelijke. Dit zijn regels die gecontroleerd en gehandhaafd blijven.

Een regelarme bijstand zorgt voor een betere gezondheid en eigenwaarde omdat het de overlevingsangst wegneemt. De druk op de gezondheidszorg neemt drastisch af door de afname van de stressgerelateerde ziekten. Een regelarme bijstand brengt aanzienlijk minder kosten met zich mee. Minder kosten voor re-integratie, cursussen, begeleiding, handhaving en dus ook personeelskosten. En mensen vinden hun weg naar betaald werk vaak makkelijker als ze bij mogen verdienen en ruimte krijgen.

Landelijk hebben D66 en PvdA zich al uitgesproken voor het idee hierachter. Nu geven wij daar via motie 72 uitwerking aan.

We stellen een experiment voor gedurende een jaar met een beperkte groep. Het experiment kan worden aangevraagd bij het Ministerie van Sociale Zaken en/of bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en is dus mogelijk.

Wij zien hier veel meer in dan alle ‘controle op rechtmatigheid’ die we in de rapportage Werk Werkt 2014en in de zienswijze Werk Werkt steeds terugzien. We denken dat we samen met ROSA en GroenLinks met dit experiment voor een regelarme bijstand een prachtig compromis op tafel hebben gelegd. We hopen dat het college en de rest van de raad de handschoen oppakken. Op basis van vertrouwen in plaats van wantrouwen.

Overwegingen in Tilburg

In Trouw op 23 april 2015 stond te lezen:

"Er is een steeds grotere kloof tussen arm en rijk. We hebben hier zesduizend mensen in de bijstand. Voor zeker drieduizend is er geen werk. En ondertussen worden mensen steeds vaker de dupe van een vinkje dat verkeerd staat in een controlesysteem. Alles is gericht op wantrouwen. Dat heeft een verlammend effect op mensen", zegt Embrechts [manager van een maatschappelijke organisatie]. Als Den Haag meewerkt, kan de proef volgend jaar starten, denkt hij.

De gemeente zet het experiment op in samenwerking met de Universiteit van Tilburg, werkgevers en maatschappelijke organisaties. Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de universiteit, zit in de denktank.

"Laat de klassieke dwang- en controlemiddelen los. Geef mensen de kans om bij te verdienen. Ik ben benieuwd welk inkomen mensen zelf gaan realiseren", zegt Wilthagen.

Verder lezen?

• UPDATE: Geen tegenprestatie meer nodig voor krijgen bijstand (NOS)
• Regelarme Bijstand, simpeler dan het lijkt (Tilburger.nl)
• Linkse partijen Zaanstad stellen regelarme bijstand voor