BaanStede: 'Dit kan niet goed blijven gaan'
BaanStede: 'Dit kan niet goed blijven gaan'
"Dit kan niet goed blijven gaan" is de kop boven een NRC artikel naar aanleiding van een peiling van deze krant onder een paar honderd willekeurige Nederlanders. Het is een quote van emeritus hoogleraar Gabriel van den Brink, over de steeds toenemende kloof van burgers en overheid. Het proces rond de veranderingen van de Sociale Werkvoorziening Baanstede is een vreeswekkend en klassiek voorbeeld van de totaal verschillende werelden van overheid en burger.
Bijdrage van raadslid Evert Hartog in het speciale Zaans Beraad over de toekomst van BaanStede op 8 december 2015
De overheid, het ambtelijk apparaat in Zaanstad, heeft een plan ontwikkeld voor de toekomst van de sociale werkvoorziening. Zaanstad wil 1 integrale uitvoeringsorganisatie om de begeleiding naar werk eenvoudiger en efficiënter te organiseren. Er wordt veel vanuit organisatorisch perspectief gedacht en weinig vanuit menselijk perspectief. In het plan lezen we woorden als: eigen verantwoordelijkheid en doorstroming, klant en klantmanager.
De SP denkt, weet eigenlijk wel zeker, dat Burgers niet zitten te wachten op termen als eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid, ze voelen zich niet aangesproken met het begrip "klant". Medewerkers van Baanstede als kwetsbare groep zitten niet in de eerste plaats te wachten op doorstroming en flexibiliteit, maar op zekerheid. Ze willen niet gedwongen worden tot zelfredzaamheid. Ze willen zichzelf zijn, Zaankanter, Baanstedeling, Koger, Zaandijker, kroosduiker, gladoor, koekvreter, desnoods galgezager, maar geen klant.
De kloof manifesteert zich tussen burger en overheid, maar wat erger is, tijdens de vergadering van vorige week in Monnickendam bleek dat hij zich ook manifesteert tussen ambtelijk apparaat en politiek.
Ergens in de afgelopen zomer heeft ons ambtelijk apparaat besloten dat Zaanstad een nieuwe organisatie moet krijgen waar alle mensen vanuit bijstand, de oude wajong en de oude SW aan werk geholpen moeten worden. Er moet worden ontschot, er moet 1 organisatie komen. Tegelijkertijd hebben de andere gemeenten in de regio, die onderdeel zijn van de Gemeensachappelijke Regeling (GR), bedacht dat de begeleiding naar werk dichtbij de eigen stad of dorp moet plaats vinden.
De expertise van Baanstede is daarbij belangrijk, in de gemeente Waterland is een motie aangenomen om Baanstede een rol te geven bij de nieuwe instroom van na 1 januari 2015. Deze gemeente heeft de voorkeur uitgesproken voor het behoud van Baanstede in een netwerkorganisatie dicht bij de gemeente, dicht bij de burgers. Ook in Purmerend en Edam-Volendam kiest men voor een netwerkorganisatie waarin Baanstede een rol kan blijven spelen.
Waar beide gedachtegangen nog begrijpelijk kunnen zijn, tekent zich, naast de kloof tussen burgers en overheid, en ambtelijk apparaat en politiek in Zaanstad, ook een kloof af in belangen tussen de verschillende aangesloten gemeenten. Dichtbij voor Edam of Monickendam kan niet samen gaan met een grote centrale organisatie in Zaanstad. Dat de kleinere gemeenten niet op deze wijze met de plannen van Zaanstad mee willen gaan was voorspelbaar en begrijpelijk.
Toch dendert de trein in Zaanstad door en nam het ambtelijk apparaat afgelopen zomer een wissel met onomkeerbare consequenties, met een te voorspellen breuk met de andere gemeenten als gevolg. De politiek stond tot vorige week buitenspel. Dat is een ernstig verwijt aan de wethouder. We zijn een fuik in gerommeld, waar we niet meer uit dreigen te kunnen komen. Nu staan we voor het voldongen feit dat de breuk in het bestuur manifest en niet meer te repareren is en worden we onder druk gezet om maar snel een onomkeerbaar besluit te nemen met het voornemen, (lees besluit) van uittreding.
Het college heeft het voornemen tot ontvlechting een informeel besluit genoemd dat nog geen consequenties heeft, de advocaat denkt daar anders over. Hoe verklaart u dat, wethouder?
Vorige week bleek dat de OR van Baanstede volledig buiten beeld is gebleven. Volgens het ambtelijk apparaat is dat voor het besluit tot uittreding niet nodig omdat het een politiek primaat is. Omdat het een zeer ingrijpend besluit is, was het wel zo netjes geweest de OR hier bij te betrekken. Wij betreuren het zeer dat de OR gepasseerd is. Daarnaast hebben ook besloten te stoppen met het transitieplan. Is daar de OR wel in gekend? Ik betwijfel het.
We moeten verder, maar hoe? Het plan dat Zaanstad heeft gepresenteerd zet in op een organisatie waar bijstandsgerechtigden, wajongers, statushouders en mensen met een handicap allemaal terecht kunnen voor werk. Het doel van het plan is ontschotten en mogelijkheden verbeteren voor doorstroming.
We zitten nog met veel vragen, we willen daar nu of in ieder geval ruim voor de raadsvergadering antwoord op.
• Baanstede bleek redelijk succesvol te zijn in het plaatsen van mensen op detacheringsbasis. Zij deden dat veel beter dan peperdure re-integratie bureaus. De know how van deze afdeling bij Baanstede dreigt al enige tijd weg te sijpelen door aanhoudende bezuinigingen. Nu is er slechts chaos door falend beleid. De herinnering aan detacheringspartner Agens staat ons nog helder voor de geest. Re-integratiebedrijf en pogingen zijn zelden succesvol. Zaanstad wil een grote organisatie opzetten voor re-integratie, detachering en beschut werk voor een grote groep, waarvan 30 % een grote afstand blijft hebben tot de arbeidsmarkt. Wat heeft er voor gezorgd dat u denkt dat die grote organisatie succesvoller wordt dan de detacheringen die Baanstede tot voor kort succesvol heeft kunnen doen?
• Het transitieplan wordt stopgezet. De SP heeft bij het begin van de transitie een alternatief plan ingediend, met als belangrijk punt dat er meer moet worden inbesteed, dat Gemeenten mensen uit Baanstede zelf gaan plaatsen binnen een eigen organisatie of een verbonden partij. Uit berekeningen van de Gemeente Waterland blijkt dat Zaanstad hier sterk in achter is gebleven. Als Zaanstad dezelfde hoeveelheid inbesteding had gedaan als enkele andere gemeentes in de regio, was er geen tekort ontstaan. Gaat de gemeente Zaanstad nu wel meer inbesteden, bijvoorbeeld in de groenvoorziening, om mensen uit Baanstede en de nieuwe instroom aan het werk te helpen?
• Een relatief groot aantal Baansteders uit Zaanstad werkt nu via detachering/inbesteding van omliggende gemeenten buiten Zaanstad. Hoe gaat u daarmee om als Baanstede uit elkaar valt?
• De omliggende gemeenten hebben aangegeven het organiseren van werk voor hun instroom en SW dicht bij te willen organiseren. Zaanstad heeft het idee dat andere gemeenten bij de nieuwe organisatie van Zaanstad werk en diensten kunnen inkopen. Hoe brengt u deze twee verschillende visies bij elkaar? Is het realistisch om te denken dat omliggende gemeenten dat willen?
• De gemeente Zaanstad wil met ontschotting doorstroming bevorderen. Voor mensen zonder beperkingen en een enkeling met beperkingen en voldoende capaciteiten lijkt dat een goed plan, maar er is een kwetsbare groep die daar niet bij gebaat is en vooral zekerheid wil. Wat gaat u voor deze groep doen?
• Tijdens de presentatie werd geen onderscheid gemaakt tussen beschut werken en detacheringen zoals Baanstede dat nu doet. Blijft dat onderscheid in de nieuwe organisatie bestaan of is dat bij u allemaal hetzelfde?
• Er is een overgangsgebied tussen beschut werken en dagbesteding. Wij spreken onze zorg uit dat deze grens te diffuus wordt waardoor een te grote groep in een vorm van dagbesteding terecht komt in plaats van in beschut werk. Wat is uw visie op het onderscheid tussen beschut werk en dag besteding?
Er zijn nog veel vragen, onze fractie vindt dat we te kort tijd hebben om op de valreep van het nieuwe jaar nog een zeer ingrijpend en niet meer terug te draaien besluit te moeten nemen. We hadden na het zomerreces al meer duidelijkheid willen en kunnen hebben over de oorzaken van de dreigende breuk in de GR.
Wij zijn zeer teleurgesteld dat we nu met het mes op de keel min of meer gedwongen worden een besluit te nemen waarvan de consequenties niet zijn te overzien.
Meer lezen?