Zaanstreek

De droom van een verenigd Europa in onderlinge solidariteit tussen lidstaten en gedeelde welvaart voor alle inwoners van de lidstaten is uit elkaar gespat. Het gevoel van onbehagen, dat in de lidstaten al een aantal jaren aanwezig is, groeit met de dag en de chaotische taferelen bij de stemming om de Brexit-deal laten wel zien hoe diep dit in onze harten genesteld is.

Naast de digitale reacties die ik ontving plofte deze week ook een brief op de mat van vrienden in Frankrijk. Zij staan achter de Gilets Jaunes (gele hesjes) en wijzen vooral op hun koopkracht. In het stuk spreken zij over het feit dat ze onderdrukt worden door een incapabele president, die ook op andere terreinen geen oplossing heeft geboden.

Wie de geschiedenis van de SP kent, weet dat onze partij altijd geprobeerd heeft om de mensen te waarschuwen voor de ontwikkelingen die de Europese Unie in de loop van tijd zou doormaken. Meerdere malen hebben wij andere politieke partijen onze kritische stem laten horen en vaker hebben wij hen gevraagd om ons te steunen in het afremmen van het proces van integratie binnen de Europese Unie. Maar helaas en vooral tevergeefs.

'Gemeenten vrezen sterke toename hulpaanvragen' kopte de Volkskrant op 10 december en de inleiding van het artikel was: "Gemeenten zetten zich schrap voor een hausse aan aanvragen voor huishoudelijke hulp, trapliften, dagbesteding of begeleiding. Ze verwachten de toeloop omdat het kabinet met ingang van 1 januari de eigen bijdrage voor dit soort ‘maatschappelijke ondersteuning’ heeft verlaagd tot maximaal 17,50 euro per vier weken."

En dat slaat niet alleen op de bodemdaling
Binnen de muren van een prachtig monument vindt een ogenschijnlijk rustige en uitgebalanceerde discussie plaats. De sfeer verandert plotseling als een 94-jarige haar ongenoegen uit over de huidige gang van zaken in onze maatschappij. Anderen luisteren met verbijstering als zij verkondigt nog deel te willen nemen aan acties op straat. Zij begrijpt niet dat een groot deel van de bevolking, zoals zij zegt, is veranderd in makke schapen.

Op het adres Wognumsebuurt 2 in Alkmaar is één van de UWV-kantoren gevestigd. Voor de ingang staan betonnen palen om te voorkomen dat iemand met een auto naar binnenrijdt, het is immers al een keer gebeurd. Bij de balie word je opgewacht door vriendelijke bewakers van een commerciële veiligheidsdienst. Na paspoortcontrole word je als bezoeker door poortjes verwezen naar de wachtkamer, welke momenteel verbouwd wordt. En dan begint de spanning voor hen die bij het UWV moeten zijn.

Toen ik klein was, zei mijn oma vaak tegen mij dat: “de rijkdom van een enkeling op de armoede van minstens 10 andere mensen gebouwd was.” Dit was haar simpele manier om me als klein kind het principe van onrechtvaardigheid uit te leggen. En ik herinner me nog het gevoel van verontwaardiging dat ik toen voelde bij het idee van die tien mensen die arm werden om de rijkdom van een enkeling te garanderen. Daar moest ik aan denken bij het lezen van het rapport over ongelijkheid in Europa door Oxfam gepresenteerd t.g.v. het Wereld Economisch Forum in Davos van januari dit jaar.

Regelmatig krijg ik positieve berichtjes van kwetsbare mensen die ik ooit op mijn pad ben tegengekomen. Sommigen hebben grote steun aan het geloof dat ze belijden. God zal erop toezien dat we menselijk worden behandeld. Tot voor kort werd er in gespreksgroepen door anderen enigszins genuanceerd gereageerd op gebeurtenissen in onze maatschappij.

Op 13 mei 1939 vertrok het schip St. Louis met 930 joodse vluchtelingen (bijna allemaal Duitsers) vanuit Hamburg naar Cuba. Na de “Kristallnacht” van 1938 was voor hen het leven in Duitsland te gevaarlijk geworden en wilden ze op Cuba politiek asiel aanvragen. De Cubaanse minister van Immigratie liet echter weten dat zij alleen tegen betaling van 150 dollar een toeristenvisum konden krijgen. Slechts 29 van hen konden dat bedrag betalen en op het eiland blijven.

Kunnen we afglijden naar een situatie die we eerder hebben gezien in de geschiedenis? Fascisme is in strikte zin een Italiaanse ‘uitvinding’, maar men voegt het samen met het Duitse nationaalsocialisme, dat meer racistische elementen heeft. We spreken over een antidemocratisch autoritair nationalisme waarbij je kunt denken aan een centrale macht in de vorm van een dictator, met daarachter een groep gelijkgestemden. Deze staan tegenover de massa die met alle middelen die ter beschikking staan tot een eenheid moeten worden gesmeed. Hoewel het een uitdrukking is uit de vorige eeuw, hebben vergelijkbare uitwassen zich eerder afgespeeld. Iemand die zich intensief met geschiedenis heeft bezig gehouden vertelt: